De liefde kruipt naar waar het niet heen mag
Engelse roman over een eenzame lerares die profiteert van een schandaal.
Barbara Covett geeft geschiedenisles op een middelbare school in Engeland. Niet aan de leukste kinderen, maar waar moet ze anders heen? Ze heeft praktisch geen vrienden, haar zus bezoekt ze met de feestdagen, maar vrolijk wordt ze niet van dat bezoek. Haar enige vaste gezelschap is haar kat Portia.
Wanneer de nieuwe lerares pottenbakken haar entree maakt op school, ziet Barbara een nieuwe kans tot vriendschap. Ook al is Sheba Hart een stuk jonger, ze lijkt veel aantrekkelijker dan al haar vervelende collega’s.
Als ze later terugdenkt aan de eerste tijd dat ze Sheba Hart ontmoette, bedenkt ze dat alles anders had kunnen lopen. De eerste vriendin van Sheba was dwaze Sue die alleen maar met zichzelf bezig was en je de oren van je hoofd kletste over allerlei onbelangrijke zaken. Had Barbara in die tijd al het vertrouwen van Sheba kunnen winnen, dan was Sheba vast niet verliefd geworden op haar zestien-jarige leerling Connolly.
Zoë Heller, geboren in Engeland, woont al jaren in New York en heeft voor diverse bladen en kranten geschreven zoals The London Sunday Times, The New Yorker, Vanity Fair, The London Review of Books en Esquire. Haar columns gingen voornamelijk over het moderne leven van jonge mensen in de meest flitsende stad van Amerika. Haar eerste roman Everything you know werd niet al te best ontvangen. In tegenstelling tot deze tweede roman die het bracht tot een nominatie voor de Booker Prize 2003.
Het was een grote verrassing dat haar tweede roman geen glitter en glamour bevatte, maar als hoofdkarakters twee onopvallende vrouwen had die les gaven op een Engelse middelbare school.
De roman werd geschreven naar aanleiding van het Amerikaanse schandaal over een lerares van 35 jaar, Mary Kay Letourneau, die een verhouding begon met een van haar minderjarige leerlingen. Het was een groots mediaspektakel dat heel Amerika beroerde en de vrouw werd niet alleen ontslagen op school, maar kreeg ook nog eens zeven jaar gevangenisstraf. Ondanks dat er twee kinderen werden geboren uit deze verhouding en de jongen zelf beweerde veel van Mary Kay te houden, wilde de rechter een voorbeeld stellen. Naast alle negatieve aandacht was er natuurlijk ook volop ruimte voor de andere kant van de zaak: in hoeverre moet de liefde met een minderjarige gestraft worden?
Zoë Heller begint haar fictieve verhaal bij waar het schandaal al in volle gang is en de verteller, Barbara Covett, voor Sheba Hart zorgt die haar rechtszaak afwacht.
De roman gaat over meer dan een semi fictieve versie van het schandaal van Mary Kay Letourneau: over een eenzame vrouw die opbloeit dankzij de narigheid van iemand anders. Want Barbara, de van middelbare leeftijd zijnde lerares en de verteller van het verhaal, wordt eigenlijk steeds onsympathieker naarmate het verhaal vordert. Zij wil het verslag van de ondergang van Sheba Hart vertellen, maar al gaandeweg verliest ze zichzelf in haar eigen netten. Op niet mis te verstane wijze kraakt ze haar leerlingen en collega’s af en vertelt ze hoe ze Sheba in haar eigen web probeerde te vangen. Wat haar ook is gelukt dankzij het schandaal, waardoor Sheba haar heerlijke leventje met man en kinderen heeft moeten verlaten en eindigt in een geleende woning waar Barbara helemaal voor haar klaarstaat.
Eigenlijk gaat dit verhaal dus niet over een verhouding met een minderjarige, maar meer over jaloezie en eenzaamheid. Want dat is Barbara, een verzuurde oude knol die niemand het licht in de ogen gunt omdat zij nergens in geslaagd is.
Toch is de schrijfster lichtelijk verbaasd over de onsympathieke reacties die haar hoofdkarakter heeft geoogst. Dat was niet haar bedoeling. Hier is duidelijk een verhaal met de schrijfster aan de loop gegaan.
Helemaal niet erg, want vanaf het begin van het boek word je gegrepen door die valse Barbara, wiens minne karakter steeds duidelijker vormen aanneemt. Heb je in het begin nog medelijden met deze alleenstaande spinster die dagen bezig is met wat ze aan moet trekken als ze voor de eerste keer bij Sheba thuis gaat eten, langzaam begint het beeld van een valse heks op te doemen. En neemt het verhaal een haast kluchtige wending.
Het thema over de verhouding van een lerares met een minderjarige leerling verschuift hierdoor wat naar achteren. Wat het boek alleen maar sterker maakt. De kunst om een boek te schrijven komt zelfs een columniste niet zomaar aanwaaien. Zoë Heller heeft met deze tweede roman bewezen dat ze wel degelijk romans kan schrijven. Kroniek van een schandaal is een spannend verhaal dat door het fraai uitgebouwde karakter van de hoofdpersoon heel boeiend is geworden.
Zoë Heller – Kroniek van een schandaal (Notes on a scandal, vert. Sophie Brinkman) Archipel, 2004
Leeslinks
Van dezelfde schrijfster:
De idealisten
Verliefd op een leraar:
Katja Lange-Müller – Puppy liefde
Florence Seyvos – Verlaten
Over een lerares die niet met de tijd mee kan:
Judith Schalansky – De lessen van mevrouw Lohmark