Terug naar de toekomst
Engelse roman over student en professor die de geschiedenis proberen te veranderen.
Michael Young, geschiedenisstudent te Cambridge (Engeland) en bijgenaamd Puppy, staat op het punt zijn proefschrift in te leveren wanneer hij professor Leo Zuckerman tegenkomt. Deze is geïnteresseerd in het onderwerp van zijn proefschrift, maar zegt niet meteen waarom. Als blijkt waarom, gaan de twee aan de slag met snode plannen, die niet helemaal werken zoals voorzien.
Zo komt het dat Michael Young op een mooie morgen wakker wordt op Princeton, een Amerikaanse universiteit waar hij filosofie blijkt te studeren. En langzaam ziet hij in dat hij en Zuckerman een vreselijke vergissing hebben begaan…
Het verhaal begint met behoorlijke klodders humor op gang te komen. Maar wanneer blijkt dat deze roman van Stephen Fry over een serieus onderwerp gaat, kakt de humor wat in en maakt plaats voor een vlot geschreven verhaal dat een heel interessant uitgangspunt heeft, maar af en toe doet denken aan Robert Zemeckis’ film Back to the future.
Terwijl in Back to the future een tijdmachine wordt ingezet om drama’s in de familie te voorkomen, besluit Stephen Fry in te grijpen in de algemene geschiedenis.
De centrale vraag van het boek is: hoe zou de wereld er uitzien als Hitler niet geboren was? De wijze waarop Puppy en Leo Zuckerman van Hitler afkomen is amusant. De ontknoping is nog interessanter, echter jammergenoeg maar met halve maten ingevuld. Terwijl de aanloop breeduit wordt uitgemeten in het verhaal over Rudolf Gloder, krijgt de uiteindelijke uitkomst, de alternatieve geschiedenis van Europa zonder Hitler en hoe Amerika er uitziet met dit andere Europa, maar een mager plaatsje in het verhaal.
Het verhaal over de Engelse Puppy die opeens een Amerikaanse Michael Young blijkt te zijn, is op zich geestig genoeg, maar rijmt niet helemaal met de stukken over de Eerste Wereldoorlog waar Rudolf Gloder zijn politieke carrière begint. Deze Gloder krijgt heel veel ruimte in het verhaal, terwijl dat misschien niet helemaal nodig was geweest. De humor ligt er in deze stukken uit en we worden meegezogen in het serieuze leven van vechten aan het front en later in de Duitse fascistische politiek, die weer later zal uitmonden, met of zonder Hitler, in de eliminatie van zoveel joden.
De Michael Young van de laatste pagina’s lijkt in generlei opzicht op de Puppy waarmee het boek begon. De tocht door de geschiedenis heeft hem de humor ontnomen en tevens de sjeu van het boek.
Doordat Stephen Fry verschillende stijlen hanteert in het boek en speelt met verhaallijnen voor en na de verandering, draaiboeken voor een film en geschiedenisschrijfsels, is het bovendien een wat rommelig geheel geworden.
Stephen Fry is misschien het meest bekend om zijn kluchtige rollen in tv-series zoals Blackadder en films zoals A fish called Wanda. Daarnaast schrijft hij zelf tv-scripts, non-fictie boeken en is hij veel op de radio te horen. Geschiedenis schrijven is zijn derde roman, die echter al is opgevolgd door zijn vierde roman Speelbal, die eerder in Nederland werd uitgegeven. Fry’s eerste twee romans verschenen onder de Nederlandse titels De leugenaar en Het nijlpaard.
Dat Stephen Fry’s werk gekenmerkt wordt door humor en fantasie is duidelijk. Dat hij kan schrijven is ook bewezen. De combinatie van humor en serieuzere zaken, daarin heeft hij echter nog niet helemaal zijn weg gevonden in dit boek. Het is pas in zijn volgende boek Speelbal dat Fry’s nieuwe stijl enigszins op orde is. Het is dankzij het onderwerp dat Geschiedenis schrijven toch nog onderhoudend en interessant is.
Stephen Fry – Geschiedenis schrijven (Making history, vert. Joost Mulder), Thomas Rap 2005
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Speelbal
Mythos
Nog meer scenario’s over wanneer de geschiedenis anders was verlopen:
Christoph Ransmayr – Morbus Kitahara
Owen Sheers – Verzet
Christian Kracht – Ik zal hier zijn bij zonneschijn en schaduw