Poëtisch Geschiedenisboek van Midden-Europa
Een Hongaars mozaïek van een jeugd in Oost-Europa van A tot Z.
Vormgegeven als een oude Hongaarse encyclopedie voor de jeugd, van A (Ablak = raam) tot Z (van zsiráf). Behalve de plaatjes voor kinderen vanaf 5 jaar ook de foto’s en verhalen over de zogenaamde ‘Gele revolutie’ in de winter van 1996-1997 in Belgrado, waarin duizenden demonstranten waaronder vele studenten de straat opgingen en zij wekenlang tegenover de ordetroepen stonden. Vermengd met verhalen over een jeugd in Boedapest, verlucht met de geschiedenis van Midden-Europa.
De Hongaarse Péter Zilahy (1970) studeerde Engelse literatuur, filosofie en culturele antropologie en was vervolgens hoofdredacteur van het internet-tijdschrift Link-Budapest en is nu redacteur bij de Hongaarse uitgeverij Ják Books. In zijn bijzonder vormgegeven boek waarin de letters van het (Hongaarse) alfabet de hoofdstukken zijn, heeft hij een mozaïek van teksten gemaakt die haast poëtisch aandoet. De leidraad is de ‘Gele revolutie’ die na elke letter terugkomt. Maar de teksten kun je ook op willekeurige volgorde lezen. Het is een relaas over het hart van Europa: Hongarije, het Osmaanse rijk, Joegoslavië, het Habsburgse rijk. Hoeveel revoluties en oorlogen hebben zich niet afgespeeld in de ‘Onverenigde Staten’?
De Hongaarse zege op de Turken bij Nándorfehérvár, de studentenrevolutie van 1968, de Praagse lente, de moord van Gavrilo Princip op de Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand, het zijn allemaal aspecten van de geschiedenis van Midden-Europa die de schrijver niet zelf aan den lijve heeft beleefd. Daarvoor moest hij in 1996 naar Belgrado. Zo is zijn jeugdencyclopedie uitgegroeid tot een poëtisch geschiedenisboekje met verhalen over grootouders, politici, kleine en grote helden en anti helden van de revoluties, met beschouwingen over de politiek, met verhalen over stoere politie-agenten die soms mens werden, over demonstranten die met rotte aardappels, tomaten, eieren en kolen gooiden.
In een geheel eigenzinnige stijl brengt Zilahy een wereld in beeld die we alleen maar sporadisch op tv hebben waargenomen of kennen van een regeltje uit ons geschiedenisboek. Proef de sfeer van de ‘Gele Revolutie’ en fris je geheugen op over het hart van Europa.
Péter Zilahy – De laatste raamgiraf (Az utolsó ablakzsiráf, vert. Mari Alföldi) Vassallucci, 2002
Leestips:
Een Hongaarse familiegeschiedenis:
Péter Esterházy – Harmonia Cælestis
Alice Zeniter – Op een zondagochtend
Hongarije en opstanden:
László Krasznahorkai – De melancholie van het verzet
Sándor Marai – De opstandigen
Een Hongaars verhaal:
Józef Wittlin – Het zout der aarde