Schoonheid en misère
Canadese roman over een a-sociale, arme familie.
Het verhaal, dat net zo goed De ondergang van Eddie Stark had kunnen heten, is een relaas over de armoede in de pioniersjaren en de jaren ‘50 in Canada, waar vooral op het platteland mensen het hoofd nauwelijks boven water wisten te houden. Door jagen, vissen en kleinschalige landbouw wisten ze een schamel leven op te bouwen.
Rode Hond, Rode Hond begint al triest: met een jonge verteller die het verhaal van haar familie vanuit haar graf begint. Het is de kleine Alice, die was gestorven omdat haar moeder haar niet wilde en haar verwaarloosde. Alice vertelt hoe haar vader, met “tranen aan de binnenkant van zijn schedel”, haar onder de appelboom begraaft, niet ver van waar ook haar zusje Roos om dezelfde reden is begraven.
Zo maken we kennis met de familie Stark, twee meisjes dood en begraven, de zoon Tom en Eddie nog in leven. Met lede ogen ziet Tom hoe zijn moeder zich alleen maar om haar lieveling Eddie bekommert en later, hoe Eddie zich in het ongeluk stort.
Het is een somber verhaal over generaties armoede, want ook de ouders, Elmer en Lillian, hadden het thuis absoluut niet breed. Het verhaal over Elmer, zijn zus en zijn vader, is zelfs nog hemelschrijender dan dat over Lillian, die ontevreden over de verloop van haar leven, zich steeds meer terugtrekt in haarzelf.
In schrille tegenstelling tot deze uitzichtsloze armoede en de mensen die vochten met het weerbarstige land om een broodwinning, vinden we haast liederlijke beschrijvingen over het kleine leven op de aarde: over vogels en insecten, over de broze natuur die vol leven zijn cyclus volgt van geboorte, leven en dood. Dit zijn de kleine lichtpuntjes in het verhaal: een natuur die geeft en neemt.
Patrick Lane heeft al meer dan 20 dichtbundels gepubliceerd, vele van hen bekroond met diverse prijzen. Hij is dus geen onbekende in de literaire wereld. Maar toch heeft hij gewacht tot zijn 70ste, voordat hij een werk aan het grote publiek schonk: Rode hond, Rode hond is zijn eerste roman, maar het is duidelijk dat dit een roman is van een dichter. Ondanks dat het onderwerp somber aandoet, is het verhaal prachtig geschreven en is het boek moeilijk om weg te leggen. Net als Cormac McCarthy maakt hij de dagelijkse, sombere werkelijkheid tot een literair monument.
Zijn soms bijna verstilde scenes van kleine handelingen, zoals vele acties worden beschreven, maken dit boek groots. Maar ook het telkens teruggrijpen naar oude familieverhalen, naar vroegere momenten uit het leven van de familie Stark, maken dit boek tot een sterk geheel.
Zo is dit verhaal over de weerbarstige oude Lilian en haar zoon Tom, die wanhopig probeert zijn broer Eddie te redden van de ondergang, een verhaal dat je direct in het hart raakt. Het verhaal over de hond van Tom is er slechts eentje van de velen waarvoor je een traantje moet wegpinken. Dichter Patrick Lane weet niet alleen met woorden om te gaan, maar weet ook op poëtische manier met verhaallijnen om te gaan.
Patrick Lane – Rode hond, rode hond (Red Dog, Red Dog, vert. Laura van Campenhout), Signatuur 2009
Leestips
Over een moeder en twee zonen in Noorwegen:
Jonny Halberg – De grote overstroming
Zweedse armoede:
Kjell Johansson – Het rode huis
Overleven op het platteland van Amerika:
Smith Henderson – Montana
Dorothy Allison – Bastaard uit Carolina
Mark Spragg – De vrucht van steen
Daniel Woodrell – Tomaatrood
Overleven op het Engelse platteland:
Fiona Mozley – Elmet