Een Tsjechische Odyssee
Het verhaal van twee Tsjechische mensen die terugkeren naar hun land.
Irena’s vrienden zeiden haar naar haar land terug te gaan toen de muur was gevallen. Irena’s vriend Gustaf had zelfs al een kantoor in Praag, om haar terugkeer te vergemakkelijken. En hoewel Irena van haar eerste vrijheid had geproefd in Parijs nadat haar man Martin was overleden en ze ver weg zat van haar moeder, stapte ze schoorvoetend het vliegtuig in.
Josef had, toen hij de grote rode vlag bij zijn ouderlijk huis zag wapperen, meteen zijn dierenkliniek opgegeven en vluchtte naar Denemarken, waar hij een nieuwe dierenpraktijk opzette en trouwde met een lieve Deense. Nu is zij dood, wat zijn wereld op zijn kop zette. Zij had hem aangezet tot een bezoek aan zijn geboorteland en omdat hij de herinneringen aan haar nog steeds op handen draagt, stapt ook Josef in het vliegtuig op weg naar Praag.
Kundera’s bekende thema’s zoals liefde, identiteit en ontrouw zijn weer als vanouds aanwezig in de derde roman die hij geheel in het Frans schreef. In 1977 verbannen uit Tsjechië, vestigde hij zich in Frankrijk, waar hij in 1981 werd genaturaliseerd. Hoewel ook ontheemding en de verschillen tussen de ooit communistische staten en de Westerse wereld praktisch nooit afwezig zijn in zijn boeken, is ’terugkeer’ een thema waar hij nog niet te veel aan heeft getipt.
Onwetendheid gaat over twee mensen die terugkeren naar hun land, waaruit ze om diverse redenen ooit vertrokken zijn. Het blijkt dat niet alleen de politiek ze de grens heeft overgezet: Irena was blij ver van haar dominante moeder te gaan wonen en volgde zonder vragen haar toenmalige man. Josef had genoeg van het gekonkel van zijn familie, die met alle politieke winden meewaaiden.
Beiden verwachten bij terugkomst niet veel te vinden, beiden worden min of meer door hun omgeving gedwongen hun moederland weer onder ogen te komen. Allebei hadden ze een nieuw leven opgebouwd waar ze gelukkig in waren.
Ze vinden hun oude vrienden en familie terug die alle narigheid van vroeger hebben of willen vergeten, maar die geen enkel belang stellen in het leven van de terugkerenden. Zo voelen ze zich weer ballingen in eigen land.
Irena vindt een oude vlam van één avond terug. Josef echter vindt een vreemde vrouw op zijn pad, waarvan hij zich niet kan herinneren haar ooit eerder ontmoet te hebben.
Kundera zet ons de Griekse mythe van de terugkeer van Odyssee naar zijn geliefde vrouw Penelope voor om tot een vergelijk te komen. En zo zijn het wederom niet alleen de politieke spelingen die een levenslot bepalen, maar speelt de liefde een net zo’n grote rol in het grenzen overschrijdend leven.
Op het eerste gezicht een luchtige roman, maar vol met onderstromingen die je lang na het lezen van het boek nog tot nadenken aanzetten. Een echte Kundera.
Milan Kundera – Onwetendheid (L’ignorance), Ambo, 2002
Leeslinks
Van dezelfde auteur:
De ondraaglijke lichtheid van het bestaan
Onsterflijkheid
Afscheidswals
Ballingen en hun Oost-Europese moederland:
Eva Bentis – De engel & het zwaard
Erika de Vasconcelos – Gezwegen