Muziek uit de Andes
Roman over een journalist op zoek naar het verhaal van een Peruaanse zanger.
13 april 2025 overleed de grootse Peruaanse schrijver Mario Llosa Vargas. Ik ben min of meer opgegroeid met een bescheiden aantal van de vele boeken die hij heeft gepubliceerd: Het groene huis, Gesprek in de kathedraal, Pantaléonen De oorlog van het einde van de wereld. Later kwamen daar nog eens De geesten van de Andes, Het feest van de boken Het ongrijpbare meisje bij.
Een eerbetoon aan Peru
Vooral zijn vroegere werk zijn parodieën op het leven in een staat die geleid werd door harde politiek, romans waarinmilitairen regelmatig gehekeld werden. De eenvoudige burger botste altijd wel op geweld of andere intimidaties, zodat het leven één grote strijd om het bestaan was. Mario Llosa Varga schreef niet alleen over hoe het volk gebukt ging onder dictatuur en terreur, in 1989 was hij aanvoerder van de vrijheidsbeweging Movimiento Libertad, een jaar later wierp hij zich in de strijd voor het presidentschap.
Ik draag mijn stilte op aan jou is een laatste eerbetoon aan zijn land. Een boek over een schrijver die een boek schrijft over hoe de volksmuziek kan bijdragen tot de éénwording van het Peruaanse volk. Tenminste, dat is de opzet die Toño Azpilcueta voor ogen heeft. Hij is journalist en gespecialiseerd in de vele stromingen die de Peruaanse muziek kent. Op een dag ontdekt hij Lalo Molfino, een gitarist die zijn hart steelt. Maar voordat hij hem nog een keer kan horen spelen, is Lalo overleden. Als eerbetoon besluit Toño zijn biografie te schrijven en gaat op zoek naar de roots van deze mysterieuze gitaarspeler.
Walsen, marineras en ook wat geschiedenis
Toño heeft zo zijn eigenaardigheden. Wanneer hij zenuwachtig of overstuur raakt ziet hij overal ratten te voorschijn schieten, wat niet altijd goed afloopt. Zijn kleine journalistieke werk kan het huishouden met vrouw en kinderen niet draaiende houden, dat doet zijn vrouw met naai- en verstelwerk. Hij heeft een stille liefde voor de succesvolle zangeres Cecilia Barraza, die hij meestal in zijn stamkroeg Bransa ontmoet. Maar Toño is vooral heel ambitieus. Hij zet zich fanatiek aan het werk wanneer het idee over het boek over Lalo vaste vormen in zijn hoofd heeft aangenomen. Behalve de magere feiten die hij over Lalo’s leven kan achterhalen, kan hij het niet laten de Peruaanse muziekwereld erbij te slepen. En wanneer het succes aan zijn deur klopt, raken Toño’s ideeën in stroomversnelling en worden zijn ideeën alleen maar grootser en grootser.
Dit is in grote lijnen het verhaal over de fictieve Toño Azpilcueta. Maar de pagina’s vertellen vooral over de Peruaanse muziek, zangers en zangeressen, streekmuziek en dansen. Zoals over al die Criollo-muziek, waaronder Peruaanse walsen en marineras. Die zijn zo nauw verbonden met het Peruaanse volk en hun cultuur dat Toño uiteindelijk een boek wil schrijven over de hele geschiedenis van Peru, oorlogen, revoluties en opstanden inclusief. Zo zijn er van die hoofdstukken die dit boek zijn binnengeslopen, die noch over Toño noch over muziek gaan, maar een Peruaanse geschiedenisles bevatten. Of zijn dit de hoofdstukken van Mario Vargas Llosa, die tenslotte het laatste woord heeft over wat Toño voor boek schrijft?
Nobelprijs voor literatuur
Het verhaal hinkt hierdoor wat tussen fictie en non-fictie en heeft een flinke portie namen van personen die de gemiddelde lezer helemaal niets zegt. De uitgebreide verklarende woordenlijst aan het einde van het boek helpt, maar kan niet voorkomen dat je soms vervreemd raakt van het verhaal en al die namen en hun verdiensten het liefst wil overslaan.
In een kort nawoord schrijft Mario Vargas Llosa dat dit zijn laatste roman is. Hij zou nog een essay over Jean Paul Sartre willen schrijven, maar kennelijk heeft de tijd hem die niet gegund. Ik draag mijn stilte op aan jou is een waardig slot van een groots en omvangrijk oeuvre dat al in 2010 met de Nobelprijs voor literatuur werd beloond. De strijdbaarheid van Toño voor een beter Peru loopt deze keer niet via het politieke pad dat Maria Vargas Llosa zo vaak heeft bewandeld, maar nu via de muziek en cultuur. Zijn typische anti-helden karakters, die hun maatschappelijke betrokkenheid niet onder stoelen en banken steken, doen soms kolderiek aan, zoals ook Toño, die zich uiteindelijk moet neerleggen bij zijn bescheiden leven dat uiteindelijk zo gek nog niet is. Maria Vargas Llosa zal wel iets van zijn ziel in Toño hebben gelegd, maar hij is waarvan Toño enkel kon dromen: de grootste schrijver van het arme Peru.
Vargas Llosa, Mario – Ik draag mijn stilte op aan jou (Le dedico mi silancio, vert. Mariolein Sabarte Belacort), Meulenhoff 2025
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Het feest van de bok
De geesten van de Andes
Het ongrijpbare meisje
Over Peru en de politiek:
Alonso Cueto – Het blauwe uur
Over de Zuid-Amerikaanse politiek:
Louis de Bernières – Het lastige kroos van kardinaal Guzman
Over een gijzelingsdrama in Lima:
Ann Patchett – Belcanto
Over beginnende schrijvers in Lima:
Juan Gómez Bárcena – De hemel boven Lima