Zwembadparty’s
Frans-Marokkaanse familiekroniek over het leven in Marokko.
In Mathilde, het eerste deel van de trilogie Het land van de anderen, maakten we kennis met een vrouw uit de Franse Elzas. die een Marokkaanse man huwde en hem volgde naar zijn land om daar een boerderij te beginnen. Het boek eindigt met de beginnende vrijheidsstrijd van de Marokkanen die onder het juk van de Fransen uit wilde komen. Dat lukte in 1956.
We reizen jaren verder, want het tweede deel van de trilogie, Kijk ons dansen, speelt eind jaren 60 en 70. En gedanst wordt er in dit tweede deel, dat breeduit vertelt over een volgende generatie: Mathildes kinderen Aïcha en Selim, en Amines recalcitrante jongere zus Selma en haar dochter Sabah. Uiteraard volgen we ook Mathilde, die het in haar huwelijk niet makkelijk heeft. Op sommige punten schikt ze zich in haar lot als vrouw van Amine, op andere punten probeert ze haar eigen zin door te drijven. Ze zeurt bijvoorbeeld net zolang bij haar man, totdat ze een zwembad krijgen. De boerderij doet het goed en ze kunnen zich deze luxe makkelijk permitteren, ook al doet het denken aan de Franse bezetters, die een luxe leventje niet uit de weg gingen.
Niet alleen de boerderij hult zich steeds meer in luxe, ook Aïcha gaat met haar vrienden naar disco’s en zwembadparty’s. Haar grote liefde Mehdi, eens een voorvechter voor het communisme, klimt steeds hoger in de ambtelijke wereld van het land, waardoor hun status steeds elitairder wordt. Selim begint op zijn eigen manier een zoektocht naar het geluk in het leven. Hij zal zijn droom om naar Amerika te gaan kunnen verwezenlijken. Ook Amines zus Selma ruikt tenslotte de centen en verslindt de ene na de andere man, als er maar geld in het laatje blijft rollen. Sabah is goed weggestopt in een internaat, totdat blijkt dat ook dochterlief niet onderdoet voor haar moeder.
Het koloniale verleden blijft een rol spelen in de geschiedenis van de jaren 60 – 70. De uitbundige levensstijl die ooit alleen voor de Fransen was weggelegd, sijpelt steeds verder door in een rijker wordende Marokkaanse elite, die zich probeert te ontdoen van feodale regels. Terwijl de armen en onwetenden nog steeds dom worden gehouden. De kloof tussen de bevolkingsgroepen groeit, net zoals de macht van de koning, die twee staatsgrepen overleeft.
Leïla Slimani groeide op in een familie, met vooral sterke vrouwen. Dat komt ook in het verhaal naar voren: allereerst Mathilde die probeert onder de traditionele rol van moeder de vrouw in een gezin uit te komen, door onder andere het op zetten van een kleine kliniek. Haar dochter Aïcha gaat in het buitenland geneeskunde studeren. En Selma, van jongs af aan al opstandig, even zuchtend toen ze terug op haar plaats was geduwd, kan uiteindelijk ook haar vrijheidomarmen.
Het is een fraai familieverhaal, met een strijd om traditionele rolpatronen, waarvan er een aantal aan de kant worden geschoven. De kinderen worden volwassen en waaieren uit, terwijl het leven in Marokko grimmiger wordt. Het trieste verhaal van de vrijheidslievende Selma, Selims avonturen, die zijn geluk bij de hippies in Essaouira zoekt en het leven van Aïcha, die na haar studie in Straatsburg weer terug naar Marokko komt.
Leïla Slimani heeft de geschiedenis van Marokko naadloos in haar verhaal vervlochten, net zoals hoe de verhoudingenin die tijd tussen de verschillende bevolkingsgroepen lagen. Zoals het wantrouwen tegenover het arme volk en de gewenning dat de rijken zich nu net als de koloniale Fransen gedragen. Dankij de verschillende kinderen die alle kanten op stuiven, heeft het verhaal een breder spectrum dan het vorige deel, wat het kleurrijker maakt en Slimani heeft ook haar juiste stem gevonden om het verhaal te brengen. Ik kan niet wachten om het derde deel te lezen.
Leïla Slimani – Kijk ons dansen (Regardez-nous danser, vert. Gertrud Maes), Nieuw Amsterdam 2022
Leestips
Deel 1 van Het land van de anderen:
Mathilde
Op zoek naar een vrouw in Marokko:
Mohammed Benzakour – De koning komt
Een Marokkaanse vader:
Najat El Hachmi – De laatste patriarch
Een stuk geschiedenis van buurland Algerije:
Yasmina Khadra – Wat de dag verschuldigd is aan de nacht