Zweven boven Aboriginal-land
Aangrijpende roman over drie generaties Australische aboriginals.
Misschien was Sandy One Mason wel de eerste blanke in Harley’s familie. Samen met Fanny was hij in ieder geval de verste ouder die Harley als familielid aan de Zuid-West kust van Australië kon traceren.
Harley was een spruit uit een omvangrijke Nyoongar-familie, wiens sporen door de gehele wildernis van de kuststreek liepen. De meest blanke en de grote trots van zijn grootvader Ernest Solomon Scat. Toen Harley zijn opa’s grootste obsessie ontdekte in de talrijke papieren die hij zijn hele leven had verzameld, kwam er een woede in Harley op. Ern probeerde de familiegeschiedenis te vervalsen, probeerde de volbloed zwarten uit de familie te weren. Zijn grootste doel was de familie Benang wit te krijgen en daarom was Harley zijn favoriete kleinkind.
Indrukwekkende roman gebaseerd op enkele echte feiten uit de geschiedenis van de Australische aboriginals. Een verhaal over een fictieve familie die leefde o.a. ten tijden van Auber Octavius Neville, die van 1915 tot 1940 officiële Beschermheer van de Aboriginals was, maar wiens wetten en pseudo wetenschappelijke theorieën de aboriginals eerder kwaad dan goed deden.
Het verhaal gaat vooral over de halfbloedkinderen die overal in de familie werden geboren. Hoeveel zwart bloed had iemand nog in zich als zijn ouders al halfbloed waren? Er waren kinderen zoals Will of Harley die praktisch blank leken, certificaten hadden van een blanke vader, misschien quadroon, octoroon of nog maar voor 1/16 zwart waren, maar desondanks nog steeds onder de aboriginal-wetten vielen. Het verhaal gaat o.a. over Harley’s grootvader die vond dat zijn kinderen blank waren en daarom ook alle kansen moesten krijgen. Maar die tegelijkertijd alle menselijke wetten met de voeten trad, zoals Auber Octavius Neville deed.
Het boek doet aan als een wolk vol verhalen. Er zit een zekere chronologische lijn in, maar Scott heeft de neiging de verhalen niet aan elkaar te koppelen, dat moet de lezer zelf doen. Zo richt hij zich zelf als verteller tot de lezer, dan wordt over de ene grootouder verteld, dan weer over een ander. Allemaal stukjes familiegeschiedenis zoals werd verteld rondom een kampvuur. Oom Will en oom Jack zijn de grote verhalenopdissers, maar Scott waarschuwt de lezer dat ook zij een verhaal een zekere draai kunnen geven. De verhalen krijgen soms een haast magisch karakter omdat Harley zich van de grond kan verheffen en zwevend vanuit de lucht neer kan kijken op de aarde, waar hij beschrijft wat hij ziet.
De geschiedenis van de Aboriginals wordt, net als de Afrikaanse, grotendeels doorgegeven door mondelinge overlevering. Daarom heeft Scott gekozen voor deze ‘zwevende’ stijl. Geen rechttoe rechtaan verhaal, maar een prozaïsch vertellen over de belangrijkste mensen uit de familiegeschiedenis van de Benang’s: Fanny en Sandy One, Sandy Two, de tweelingbroers Daniël en Jack, Harriëtte, Ernest Solomon Scat, Jack Chatalong. Soms duizelen de gebeurtenissen en de verschillende familieleden je een beetje in het hoofd. Maar zo’n familieverhaal behoort nou eenmaal uit vele anekdotes te bestaan.
Kim Scott, zelf op zoek naar zijn roots en de geschiedenis van zijn volk, heeft een doos vol fictieve herinneringen, non-fictieve politierapporten en historische feiten uitgekeerd in dit boek. Hij neemt je mee door de weerbarstig maar mooie natuur van Australië, langs kusten waar woedend schuim de rotsen geselt, door stekelige struiken en langs verkoelende beekjes, door hitte, droogte, stof en neer striemende regen.
De schrijver, zelf blank uitziend maar met aboriginal-roots, hoopt met dit proza de Australische geschiedenis wat op te rakelen, want het is beslist geen nette geschiedenis. Het is zijn tweede boek over een volk dat volgens Auber Octavius Neville zichzelf zou doen uitsterven. Kim Scott bewijst dat hun wortels dieper in de Australische aarde steken dan al de blanken vroeger dachten. Jammer dat de vertaling soms iets te wensen overlaat, maar Scott’s vurige proza is nou eenmaal niet makkelijk te vangen in een andere taal.
Kim Scott – Benang, uit het hart (Benang. From the Heart, vert. Henk Schreuder), De Geus, 2002
Leeslinks
Een boek dat onder andere over Tasmaanse aboriginals gaat:
Richard Flanagan – Dood van een riviergids
Over een buurvolk dat werd onderdrukt:
Keri Hulme – Kerewin
Nog meer Australische literatuur:
Kenneth Cook – Aangeschoten
Tim Winton – Adem
Tim Winton – Over de rand van de wereld
Over en zich afspelend in Australië:
Louis de Bernières – De Rooie hond
Peter Carey – Oscar en Lucinda
Robert Hughes – De fatale kust