Legergeheimen
Amerikaanse roman over een geheime militaire basis op Groenland.
Amerika heeft nog steeds soldaten vechten in verschillende landen, de kranten staan vol met verhalen over geheime basissen. En ook al zullen ze zijdelings worden genoemd in de literatuur, een volledige roman over een geheime basis zul je niet vaak aantreffen.
Toch is Niemand denkt aan Groenland geen politieke bom die de schrijver onder een politiek geheim heeft gelegd. Het verhaal is uiteraard fictief. De roman steekt de draak met het Amerikaanse leger, waardoor het vaak genoeg met het boek van Kurt Vonnegut Catch 22 en met de tv-serie M*A*S*H wordt vergeleken.
Hoofdpersoon is Rudy Spruance, corporaal in het Amerikaanse leger, die op een dag in 1959 aankomt op een godvergeten basis in Groenland, Qangattarsa, waar het stikt van de muggen, waar ijsbergen en sneeuw een normaal leven haast onmogelijk maken en waar de winter de Gekmakende Duisternis wordt genoemd. De reden van Rudy’s komst op Qangattarsa is zelfs voor de commandant van het kamp, kolonel Woolwrap, een groot vraagteken.
Kolonel Woolwrap, die een lange staat van dienst heeft in het Amerikaanse leger en die bekend staat als een van de grootste ritselaars, creëert daarom maar een nieuwe baan voor Rudy: een krant maken voor de basis. Hij weet zelfs een echte drukpers op de kop te tikken en die over te laten vliegen naar Groenland.
De eerste gedachte van Rudy is te zorgen om zo snel mogelijk weg te komen van deze basis, waar niets normaal is en waar een geheimzinnige vleugel is waartoe niet veel mensen toegang hebben. Maar één blik op sergeant Teal, de mooie Irene en vriendin van de commandant, en hij vertelt kolonel Woolwrap dat hij wil blijven.
Als krantenmaker of ‘vliegende reporter’ krijgt Rudy toegang tot de verboden Vleugel en ontdekt zo de reden van het bestaan van de basis. Een basis waar naast het donkere geheim, soldaten geregeld uit hun dak gaan, zeker wanneer de Grote Duisternis intreedt.
De meest interessante persoon van de roman is echter niet Rudy Spruance, maar kolonel Lane Woolwrap. Hij is in wezen de tegenpool van Kurtz, de gestoorde generaal diep in het oerwoud van Afrika in Het hart der duisternis van Joseph Conrad en in de ondoordringbare bush van Vietnam in Francis Coppola’s film Apocalypse Now.
Lane Woolwrap is nog steeds in dienst van het Amerikaanse leger. Alhoewel hij op strafmissie is in het ijskoude poolgebied: een geheime basis in een afgelegen gebied draaiende houden. Kolonel Woolwrap is gewend zijn eigen gang te gaan en maakt van Qangattarsa dan ook een vreemde plek: een luxe ziekenhuis, soldaten die voor de vorm wacht moeten lopen, een echte krant en vele uit de hand lopende feesten. Hij heeft zelfs voor twee paarden gezorgd waarop hij en zijn geliefde Irene ritjes door de sneeuwvlaktes kunnen maken.
Net als Kurtz heeft Woolwrap last van grootheidswaanzin. Alleen is hij niet uit op macht, maar op gerechtigheid. Niemand denkt aan Groenland is daarom des te meer een aanklacht tegen het leger: er is niet alleen een geheime basis met compleet ziekenhuis, zeven jaar na de oorlog in Korea is Amerika nog steeds bezig met het verhullen van gemaakte fouten in die tijd.
Niemand denkt aan Groenland is de debuutroman van de Amerikaanse schrijver John Griesemer, die met zijn tweede in Nederland al eerder gepubliceerde roman Signaal en Ruis heeft bewezen beslist geen eendagsvlieg te zijn in de literatuur.
De twee romans verschillen fors van elkaar in stijl en onderwerp. Signaal & ruis is een verpletterend grootse semi-historische roman à la Dickens, Niemand denkt aan Groenland is een meer bescheiden legerverhaal à la Vonnigut, maar intrigeert de lezer vanaf de eerste bladzijde. Het boek heeft ook filmmaker Saul Metzstein geïnteresseerd. Hij regisseerde in 2004 de film Guy X naar de scriptbewerking van Niemand denkt aan Groenland. De film werd gedraaid in IJsland.
Niemand denkt aan Groenland wordt terecht vergeleken met de klassieker Catch 22. Hij is spannend en onderhoudend, hij is beeldend, ijskoud en hartverscheurend. Het is een waardige voorloper van Signaal en Ruis.
John Griesemer – Niemand denkt aan Groenland (No One Thinks of Greenland, vert. Marianne Gossijen) De Geus, 2006
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Signaal en Ruis
Mannen die de macht grijpen op geïsoleerde plekken:
Joseph Conrad – Het hart der duisternis
Daniel Mason – De pianostemmer
Over een ander Groenland:
Kim Leine – De profeten in de eeuwigheidsfjord