Vrij als een vogel
Canadese roman over de Matheson Fire en een vrij leven.
De fraaie titel refereert aan ooggetuigenverslagen van de beruchte bosbrand, Matheson Fire, die in 1916 huishield in het Canadese Ontario. Dit inferno was soms wel 64 km breed: dorpen werden door de vlammenzee overvallen en de inwoners konden slechts ontkomen door zich te verbergen in een rivier of een meertje, of via de spoorrails. Honderden mensen kwamen om en tientallen dorpen werden in de as gelegd.
Het uitgangspunt voor het verhaal van de Canadese schrijfster Jocelyne Saucier is een fotografe die overlevenden van deze brand portretteert. Tussen de vele verslagen van de vreselijke ramp die ze hoort, is er het terugkerende verhaal over ene Boychuck, die verweesd door de rokende puinhopen dwaalde met een bos bloemen in zijn hand. Ze raakt geïntrigeerd door deze man, die van de aardbodem lijkt te zijn verdwenen.
En zo komen we bij het begin van het boek, waarin de fotografe op zoek gaat naar drie mannen die ergens op een afgelegen plek in een bos wonen. Een ervan moet Boychuck, Ed, Ted of Edward zijn. Maar de fotografe ontmoet allereerst Charlie, een oude man die haar het liefst meteen zou willen wegsturen. Over Boychuck doet hij al helemaal geen mededelingen. Dan komt buurman Tom erbij, ook al niet de jongste, en zo krijgt de fotografe een voet tussen de deur van een gemeenschap die ervoor gekozen heeft ver van de maatschappij te leven.
De Matheson brand slingert zich als een rode draad door het verhaal, maar het wordt al snel duidelijk dat het verhaal zich een ander hoofdthema heeft toegeëigend: vrijheid. Wie droomt er niet van vrijheid? Maar wie durft de vrijheid aan?
De oude mannen in het bos hebben doelbewust voor hun vrijheid gekozen. Ze hebben in het afgelegen bos geen last van overijverige ambtenaren, noch van nieuwsgierige mensen. Ze wonen weliswaar primitief, maar kunnen zich uitstekend redden met een beetje hulp van twee jongere mannen die de enige brug vormen naar de maatschappij, beide met hun eigen motieven om de ouderen te helpen.
Op een dag komt een van deze jongens met zijn tante aanzetten. Ze heeft de grootste tijd van haar leven in een inrichting doorgebracht en haar neef heeft besloten dat ze nu maar eens van het leven moet genieten. Tom en Charlie begrijpen de hint, bouwen voor deze Marie-Desneiges een comfortabele hut en nemen haar liefdevol op in hun kleine gemeenschap. Ondertussen is de fotografe ook kind aan huis geworden, krijgt ze de naam Ange-Aimée én de kans het hartverscheurende mysterie van Boychuck op te lossen.
Uiteraard hebben dramatische vertellingen over de brand er hun plek. Én de liefde. Boychuck overleefde de brand, maar zijn geheime liefde, vastgelegd door een nieuwsgierige postbeambte, raakte verstrikt in het vuur en vlamde nooit meer op. Marie-Desneiges daarentegen heeft nog nooit kennisgemaakt met de liefde. Ook daar komt verandering in.
Het regende vogels is een haast vertederend verhaal over hoe oude mensen de teugels van hun leven in eigen handen nemen. Geen bejaardentehuis vol verstikkende regels voor hen, maar een zelfgebouwde hut met houtkachel, midden in de bossen. Ze kunnen kiezen hoe ze hun dag indelen, zelfs hoe en wanneer ze sterven. Het geeft je te denken over je eigen leven en vrijheid.
Dit bijzondere boek won vele prijzen in Canada en is opgedragen aan de tante van Jocelyne Saucier, die net zoals Marie-Desneiges het gros van haar leven in een inrichting doorbracht.
Jocelyne Saucier – Het regende vogels (Il pleuvait des oiseaux, vert. Marianne Kaas), Meridiaan 2015
Leeslinks:
Vrijheid in de bush:
T.C. Boyle – Verloren nachten
Beter dan een bejaardentehuis:
Deborah Moggach – Gekkenhuis