Projecten 18.732 tot en met 18.753
Schotse roman over een groepje vrienden aan de onderkant van de maatschappij in Leith (Edinburg).
Simon David Williamson, beter bekend onder de naam ‘Sick Boy’ wordt uit zijn zoveelste baantje in Londen gegooid. Zijn tante Paula is ditmaal de reddende engel: hij kan haar pub ‘Port Sunshine Tavern’ in Leith overnemen. Zo komt het dat Sick Boy terugkeert naar zijn geboortestad Edinburgh met het vaste voornemen een superkroeg van het depressieve ‘Port Sunshine Tavern’ te maken. Een hele klus, want oudjes die geen cent te makken hebben en jeugdige klanten die het dealen niet kunnen laten vormen zijn vaste klantenkring.
Als hij Terry Sap ontmoet, die amateur pornofilmpjes maakt, heeft Sick Boy al snel zijn plan getrokken. Bovendien ontmoet hij de studente Nikki Fuller-Smith, die geweldig goed te pas komt. Oude makkers zoals de eeuwig zielig verslaafde Spud wordt alleen ingezet als het uitkomt en zijn makker Frank Begbie die nog veel gevaarlijker is als hij uit de gevangenis komt, moet tegen elke prijs worden vermeden. Als hij ook nog eens op het spoor stuit van Renton met wie hij nog een stevig appeltje heeft te schillen uit het verleden, wordt het leven zo spannend dat een snuifje coke nooit weg is.
De overlevende hoofdpersonen uit Trainspotting zijn tien jaar ouder. Spud is getrouwd en heeft een zoontje. Zijn probleem is echter nog steeds het drugsgebruik wat zijn vrouw hem ook onder de neus wrijft. Uit alle macht probeert Spud dan ook er vanaf te blijven. Hij gooit zich op een project om een boek te schrijven over zijn woonplaats Leith. Wat niet makkelijk is want op elke hoek van de straat is een pub met daarin bekenden. En als je eenmaal aan het drinken slaat…
Frank Begbie is alleen maar harder geworden van het gevangenisleven. Zijn radicale levensaanpak van grote mond, dreigen en erop slaan is explosief als hij weer de straten van Leith onveilig maakt.
Renton is nadat hij tien jaar eerder er vandoor was gegaan met de buit van al zijn vrienden terechtgekomen in Amsterdam waar hij een goedlopende club met een vriend heeft opgezet. In Leith durft hij zijn gezicht niet meer te vertonen, want alleen Spud heeft hij zijn geld gegeven. Wanneer hij Sick Boy weer ontmoet en diens plannen voor een pornofilm hoort, ruikt hij niet alleen geld maar ook zijn terugkomst in Schotland.
Sick Boy gaat werken aan zijn nieuwe projecten en zijn nieuwe image, want eens moet hij toch een grote man worden met een dure auto onder zijn reet en genoeg geld om alle hoeren te kunnen kopen. De porno-industrie lacht hem toe met dollartekens. Alleen verliest hij uit het oog hoe zijn vrienden ook alweer waren.
Irvine Welsh brak door met zijn roman Trainspotting die vooral opviel door zijn directe stijl van schrijven en zijn onderwerp van zuipende, aan de drugs verslaafd zijnde en neukende jongeren. De onderklasse van de Schotse maatschappij wordt in al zijn boeken uitgebreid uitgelicht. Acid House, Smeris en Lijm konden het succes van Trainspotting echter niet evenaren. Waren in Lijm op de achtergrond al wat personages uit Trainspotting zichtbaar, in Porno komt de haast volledige cast terug uit zijn succesroman. En Porno is de ware opvolger, niet alleen omdat het verhaal de draad tien jaar later weer oppakt van de vrienden uit Leith, maar ook omdat het boek uitblinkt in zowel stijl als verhaal. Was het verhaal in Lijm nog wat rommelig met te veel loshangende scènes, Porno is een stevig verhaal dat zelfs heel spannend wordt. Stijl en verhaal vallen deze keer goed samen en Welsh mag zichzelf op de borst kloppen:
Porno haalt makkelijk het niveau van Trainspotting en is een ware ‘pageturner’ geworden. Voor wie van Irvine Welsh houdt welteverstaan, want zijn eigenzinnige stijl en onderwerpen zijn verre van klassiek. De oorspronkelijke roman is in het Schots, fiks doorspekt met dialect, wat zelfs voor Engelse lezers problemen kan opleveren. Voor sommige hoofdstukken, zoals die van de plat-pratende Begbie en Spud is de aangeraden methode hardop lezen. De Nederlandse vertaler Ton Heuvelmans heeft voor de Nederlandse lezers dit probleem verholpen en goed werk verricht. Het is duidelijk wanneer Begbie of Spud aan het woord zijn en we hoeven de soms groffe taal of botte uitspraken niet hardop uit te spreken.
Irvine Welsh had deze opvolger van Trainspotting al aangekondigd, omdat hij de karakters niet kon loslaten. Ook Terry Sap uit Lijm heeft hij blijkbaar aan het hart gedrukt, die mocht ook in Porno meedoen. Je voelt dat niet alleen de karakters ouder zijn geworden, ook hun bedenker heeft de personen nog vaster in zijn armen gesloten en heeft er haast karikaturen van gemaakt.
Porno is een prachtig boek geworden over de verliezers in een maatschappij waar geld, drugs en drank de scepter zwaaien. En net als in een goeie soap kun je moeilijk afscheid nemen van de karakters, wat voor ’n slechte inborst ze ook hebben. Laten we hopen dat Welsh nog steeds niet genoeg van zijn karakters in Leith heeft en dat we in een volgend boek over de nieuwe streken kunnen lezen van deze Schotse ‘underdogs’.
Irvine Welsh – Porno (Porno, vert. Ton Heuvelmans) De Arbeiderspers, 2003
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Trainspotting
Misdaad
Lijm
De bedgeheimen van de topkoks
Het Amerikaanse antwoord op Irvine Welsh:
Chuck Palahniuk – Stikken
Een al wat oudere Amerikaanse Irvine Welsh:
Charles Bukowski – Pulp
Moderne drugs en rock-‘n-roll uit Amerika:
Bratt Easton Ellis – American psycho