Letterlijk een té groot boek
Japanse roman over twee verliefde mensen die elkaar sinds hun jeugd niet meer hebben gezien.
Ik had nog nooit een Murakami gelezen: niet zijn bestseller Norwegian Wood, noch het boek met de prachtige titel De opwindvogelkronieken, noch een van zijn vele andere boeken. Dus toen ik de trilogie 1q84 zag, besloot ik me eens eindelijk aan Murakami te wijden.
Misschien had ik nooit met dít boek moeten beginnen: het stelde me teleur; vooral de stijl waarin het verhaal was geschreven kon me absoluut niet bekoren. Kleine dingen irriteerden me, zoals dat niet enkel één personage, maar bijna alle personages de hinderlijke neiging hebben om vragen te herhalen. Ja, zo had ik ook een boek vol kunnen schrijven! Ook veel informatie wordt tot in het oneindige herhaald. Jammer, want anders was het best een interessant verhaal geweest.
Het verhaal zit vol futuristische trekjes en ook wat magisch realisme. Het behoorlijk volumineuze boek (1275 pagina’s; de drie delen zijn oorspronkelijk één voor één verschenen) is in het kort samen te vatten: een jongen en meisje hebben als kind een speciale ontmoeting en hebben elkaar uit het oog verloren, maar kunnen de ander niet vergeten. Gaan ze elkaar eindelijk weer ontmoeten?
Rondom deze lijn, of Aomame en Tengo elkaar zullen weerzien, heeft Murakami een weergaloos web gespannen, met als middelpunt het mysterieuze boek Een pop van lucht, geschreven door de 17-jarige en al even geheimzinnige Fukaeri, en hij heeft hiervoor een paralel wereld gecreëerd: 1q84
Aomame is lerares in gevechtsporten en fysiotherapeute, maar is in het geheim ook huurmoordenaar, waarbij wel moet worden opgemerkt dat ze alleen doodt ‘voor het goede doel’. Op een mooie dag rijdt ze in een taxi, komt vast te zitten in een file en op aanwijzingen van de taxichauffeur verlaat ze de snelweg via een noodtrap, opdat ze op tijd op een afspraak kan komen. Tijdens deze wandeling vallen haar wat vreemde dingen op en later ziet ze twee manen aan de hemel: de maan die we kennen en eronder een groene maan, alsof die met mos is begroeid.
Tengo, aspirant schrijver en leraar wiskunde, zal pas veel later twee manen aan de hemel ontdekken. Hij krijgt allereerst de opdracht om Een pop van lucht in het geheim te herschrijven, zodat het boek een prestigieuze literaire prijs kan winnen. Zo raakt hij betrokken bij een zwendel, die hem irriteert, en bovendien ook niet zonder gevaar blijkt. Fukaeri’s ouders komen namelijk uit een sekte, die niet blij is met de publicatie van het boek en veel macht blijkt te hebben.
Zo komen ook de thema’s sektes, boeken publiceren en kindermisbruik in het verhaal.
Het lijkt er op dat Een pop van lucht de vertelling is waarom het hele verhaal draait. Het zit dan ook vol met vraagtekens: is het biografisch, wie zijn die mysterieuze wezens die Little People worden genoemd en wie is de jeugdige schrijfster nu eigenlijk? Ook de sekte speelt geen kleine rol in het verhaal, net zoals de parallel wereld, waarin steeds meer personages raken verzeild.
Het is een spannend boek, want in het laatste deel spant het erom of Aomame aan haar vreselijke afspraak zal worden gehouden (haar leven voor dat van Tengo), of privé-detective Ushikawa zijn opdracht zal weten uit te voeren en in hoeverre Tengo in het verhaal van Een pop van lucht is verzeild. Dat alles sluipt met een Murakamiaanse vaart naar het einde, en dan opeens is het verhaal uit. Dat er allerlei losse eindjes aan de apotheose kleven, vind ik geen bezwaar, maar om een boek van 1275 pagina’s te laten eindigen in enkele bladzijden, vind ik toch wel een tegenvaller. Bovendien is de manier waarop het eindigt, zo simplistisch, dat dit het zeer uitgebreide verhaal ervoor een beetje geweld aandoet; het is iets in de trend van: ik open mijn ogen en kom erachter dat het allemaal een droom was.
Een droom is dit boek echter niet. Het heeft twee kanten: ik vind de schrijfstijl zeer matig, maar het heeft een fantasierijk en boeiend verhaal. Voor wie een avontuur aan wil gaan: een aanrader; voor wie niet van dikke boeken houdt: geen aanrader; net zo min als voor de mensen die eindelijk eens kennis willen maken met deze zo op handen gedragen Japanse schrijver. Volgens kenners heeft hij betere boeken geschreven.
Haruki Murakami – 1q84 (1q84, vert. Jacques Westerhoven), Atlas Contact 2013
Leestips
Van dezelfde schrijver:
De jacht op het verloren schaap
Grote verhalen met een tikje magisch realisme:
Erin Morgenstern – Het nachtcircus
Susanna Clarke – Jonathan Strange & Mr. Norrell