Kattenkust
Duitse roman over een schrijver die zich terugtrekt in Spanje.
Er zijn genoeg mensen die ooit hun koffers hebben gepakt om zich te gaan terugtrekken in een paradijselijk oord waar ze hopen op de inspiratie voor het schrijven van een grootse roman. Ook de hoofdpersoon in Eugen Ruge’s tweede roman heeft zo’n reis naar het innerlijke ondernomen. En bij hem heeft het vruchten afgeworpen: inmiddels een gevierd schrijver, kijkt hij terug op deze voor hem gelukkige tijd.
Hij heeft met zichzelf afgesproken dat bij het schrijven van zijn herinneringen over de tijd in Spanje, hij zich niet aan de feiten hoeft te houden, maar zijn herinneringen, zoals die nu jaren later tijdens het schrijven bovenkomen, zonder nadenken te noteren.
En zo is de roman met de titel Cabo de gata er gekomen, vernoemd naar de plek waar de schrijver was neergestreken, vlakbij Almeria, in het zuidelijke Spanje. Waarom de Nederlandse vertaling van de roman Nachtbus naar Andalusië moet heten, heeft misschien te maken met het succes van de roman Nachttrein naar Lissabon van de Zwitserse schrijver Pascal Mercier, waarin ook een man plotseling alles achter zich laat en naar het zuiden vertrekt om daar zichzelf te vinden. Maar de nachtbus naar Andalusië speelt nauwelijks een rol in het boek, in tegenstelling tot de originele titel: de omwenteling in het verblijf van de schrijver aan de Kattenkust vindt plaats dankzij een poes, die de schrijver min of meer adopteert om zijn eenzaamheid te verdrijven.
Eugen Ruge’s roman is bovendien veel minder filosofisch dan die van Pascal Mercier. Hij is net zo ruig en simpel zoals het dorpje Cabo de gata: een willekeurige verzameling huizen; “pastelkleurige, kubusvormige gebouwen, allemaal in dat merkwaardige stadium tussen toekomstige voltooiing en beginnend verval”.
Op zoek naar je innerlijk betekent ook het in de armen sluiten van eenzaamheid. De eenzaamheid van de schrijver vind je dan ook als rond stuivend zand op alle pagina’s van het boek. Omdat hij de reis in de winter heeft ondernomen, is het plaatsje nagenoeg leeg, op enkele norse inwoners na, die, gewend aan de wetten van de natuur, alleen op hun familie vertrouwen en niet veel van zichzelf prijsgeven. De dikke serveerster die het eten altijd op de schrijvers’ tafel neerkwakt, de visser die hem elke ochtend met dezelfde zin groet, de zwijgende barkeeper; het zijn mensen die hij elke dag ziet, maar tot een contact komt het niet.
Tweemaal wordt zijn verblijf prettig verstoord door de komst van een vreemdeling: eerst een Engelsman en vervolgens een Amerikaan. Ze komen en gaan zoals de stormen aan de kust: ze brengen een frisse wind, waarna ze weer net zo makkelijk plaatsmaken voor de dagelijkse sleur.
En net wanneer je het gevoel hebt dat de eenzaamheid teveel wordt voor de schrijver, kruist er een poes het pad van de man die in steeds meer dingen een teken ziet. Het betekent een keerpunt in zijn verblijf.
Kijken we terug op zijn dagen in Gabo de gata, dan was het een verblijf zonder noemenswaardige hoogtepunten. En toch leest het boek als een trein. Dat is de kunst van het fraaie schrijven van Eugen Ruge, die op onderhoudende wijze deze uithoek van toeristisch Spanje schildert in een seizoen dat veel bezoekers het laten afweten. We vinden prachtige beschrijvingen over zijn bezoek met de Engelsman aan de flamingo’s, over de plek in het dorp waar hij regelmatig op een bankje zat, en waar hij het dorpsleven – wat honden en de enkele inwoners dan die zich buiten waagden – voorbij zag paraderen. Maar ook over hoe de schrijver het enige boek leest dat hij meenam: De kolossus van Maroussi van Henri Miller. Niets over de inhoud – dat herinnert hij zich niet – maar wel over de irritaties bij het lezen ervan. Het zijn nuchtere beschrijvingen in een sfeer die in de verte doet denken aan het wereldberoemde schilderij Nighthawks van de Amerikaanse schilder Edward Hopper.
Nachttrein naar Andalusië is een mooie roman om tot bezinning te komen. Een roman die laat zien dat schrijven over de kleine dingen van het leven, net zo boeiend kan zijn als een meeslepend verhaal vol gebeurtenissen.
Eugen Ruge – Nachtbus naar Andalusië (Gabo de gata, vert. Josephina Rijnaarts). De Geus, 2014
Leeslinks:
Pascal Mercier – Nachttrein naar Lissabon
Reizigers in Spanje:
Montro Glez – Als de nacht dwingt
George Sand – Een winter in Mallorca
Toegepaste herinneringen aan een verblijf op Mallorca:
Albert Vigoleis Thelen – Het eiland van het tweede gezicht