Grensoverschrijdend
Amerikaanse roman over een ranzige jongen.
De Amerikaanse schrijver Chuck Palahniuk staat erom bekend om grensoverschrijdende boeken te schrijven. Vooral zijn boek Fightclub, waarin vechtclubs worden opgericht om je energie in kwijt te kunnen, had veel succes en gaf de schrijver zijn cultstatus. Maar ook het verhaal over een dodelijk wiegelied (Wiegelied) of over een seksverslaafde (Stikken) zijn boeken die niet over Jantje Modaal gaan, maar worden bevolkt door personages die ver over de grenzen van de dagelijkse maatschappij gaan.
Het nieuwste boek Rant gaat wederom over grenzen, maar nu zelfs over meerdere grenzen. De stijlgrens is doorbroken, omdat het verhaal wordt verteld door wetenschappers en vrienden en vijanden van een hoofdpersoon die al dood is. De realiteitsgrens wordt doorbroken, omdat het verhaal in een fictieve samenleving speelt: die van de daytimers en die van de nighttimers. Het leukste van het boek is het spel dat de nighttimers spelen: partycrashen. Het vervelende van het boek is dat je niet helemaal grip op het verhaal krijgt: de vertellers hebben te uiteenlopende verhalen en het duurt lang eer je de regels door krijgt van partycrashen en andere gewoonten die de nighttimers er op na houden.
Vooral voor de ongeduldige lezer is het niet leuk om termen als boosten en inpluggen niet meteen te begrijpen (ik heb zelfs nog steeds niet helemaal begrepen wat die termen betekenen). Ook het partycrashen wordt niet meteen uitgelegd, dus duurt het een tijdje voordat je begrijpt dat dit een spel is waarin men probeert auto’s total loss te rijden van je spelgenoten die door middel van een ‘tag’ aangeven in welk speelveld ze meedoen. Dit zijn de leukste anekdotes, als iemand uitlegt hoe de stad opeens vol liep met auto’s met bruiden, of auto’s met kerstbomen op het dak en toen het spel echt populair werd, die kerstbomen volledig werden opgetuigd, met knipperende, gekleurde lampjes en al.
De rauwe kant van het boek vormen de verhalen over Buster Casey, ook wel Rant genoemd. Die bijnaam kreeg hij toen hij kinderen in een spookhuis aan echt dierenafval liet voelen in het donker, terwijl dat eigenlijk nat brood of met olie ingewreven druiven hadden moeten zijn. Bij het uitgaan van het spookhuis schrokken de kinderen zo van het bloed op hun handen en kleren, dat menigeen over zijn nek ging: ranten. In het Nederlands ligt het woord ranzig vlakbij: Rant was een ranzig jongetje dat z’n neuspulk in bolletjes boven zijn bed plakte, dat na een storm het vuilnis op maandverband onderzocht, zodat hij kon raden wie het gebruikt had, die zijn armen in holen stopte om gebeten te worden door slangen, ratten en ander bijtgraag ongedierte.
Palahniuk heeft nooit een blad voor de mond genomen om zijn personages te beschrijven, maar Rant is wel de meest ranzige van allemaal. Hij werd ook wel Amerika’s wandelende, pratende Biologische Massavernietigingswapen genoemd, omdat hij door al die beten rabiës had opgelopen, die hij vrolijk verder gaf aan vrienden en vriendinnen. Het werd zelfs een rage voor sommige nighttimers om rabiës van Rant op te lopen toen hij dood was en vereerd werd als een held.
In alle opzichten is Rant ook het meest curieuze boek van Palahniuk. Wanneer je de termen boosten, taggen en inpluggen enigszins eigen hebt gemaakt, zijn er ook nog de verhalen over het eeuwige leven en het tijdreizen, zodat je met je eigen grootmoeder kunt trouwen of je ouders kunt vermoorden, voordat je geboren bent. Zo was Rant misschien wel vader, grootvader en zoon in één. Dit is een grens die voor mij te ver gaat. Het toch al niet lekker lopende verhaal waarbij je al genoeg fantasie nodig hebt om het te begrijpen, wordt nog omslachtiger wanneer deze theorieën ook nog eens aan bod komen.
Ik ben een fan van deze schrijver met zijn rauwe en extreme verhalen, maar Rant wordt zo extreem dat het moeilijk te volgen is. Je krijgt de indruk dat Chuck Palahniuk zichzelf deze keer een beetje is voorbij gerend. Op zoek naar eeuwige roem? Zonder al dat tijdgereis was Rant al interessant genoeg geweest, want je moet het hem nageven: Buster Casey is een intrigerende en onderhoudende, bijzondere romanfiguur.
Chuck Palahniuk – Rant (Rant. On Oral Biography of Buster Casey, vert. Jos den Bekker) De Geus, 2009
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Wiegelied
Stikken
Fightclub
Dagboek, een roman
Pygmee
Snuff
Over een andere intrigerende tiener:
John Wray – Lowboy