Over een levenslange wraaktocht
Roemeens/Zwitserse familieroman over een vrouw uit Roemenië.
Zaira staat voor een huis in de Roemeense stad Timisoara. Ze houdt de voordeur angstvallig in de gaten. Wie is de persoon voor wie ze zoveel moed moet verzamelen om hem tegemoet te treden?
Terwijl Zaira het nieuwe Roemenië om zich heen bestudeert, ontrolt zich het verhaal over Zaira: een verhaal vol verloren liefdes, verraad en vooral verlies. Zaira heeft het leven hardhandig moeten leren. Maar geleerd heeft ze, wanneer ze aan het einde van haar verhaal eindelijk haar hart laat spreken.
Eigenlijk had Zaira drie moeders: haar echte moeder die echter altijd ver weg was, de zuster van haar moeder, tante Sofia, en haar moeders broer Zizi. Zizi was de man die hun landgoed in Strehaia beheerde en Zaira als baby al meenam de landerijen op om te zien of de boeren hun werk goed deden. Er was de immer naar de fles zoekende Misa die dienst deed als koetsier, er was Josef die als dorpsomroeper fungeerde en er was Zsuzsa die de potten en pannen in de keuken beheerde en tongstrelende Oostenrijks-Hongaarse gerechten maakte.
Zaira was niet blij met een moeder die altijd in de hoofdstad was en verlangde naar Parijs, terwijl haar vader, een hoge militair, ergens ver weg voor vriend of vaderland vocht. Ze was nog minder blij toen de communisten het land innamen en het landgoed inpikten. De dood van Zizi, het gemis van de keuken van Zsuzsa, de landonteigening, die gebeurtenissen zullen Zaira haar hele leven volgen.
Want er kwam een moment dat ze naar Amerika vluchtte met man, kind en kat en daar een nieuw leven opbouwde. Maar ook in haar gloednieuwe leven bleven Zizi, Zsuzsa en haar haat tegen de communisten haar achtervolgen.
Zaira is een op het eerste gezicht sterke vrouw die zich niet zo snel laat overwinnen door de vijand: het communisme of, zoals haar dochter het noemt, ommunisme. Toch vreet het verdriet over wat de tijd haar heeft afgenomen aan haar hart, zodat ze niet open kan staan voor een nieuw leven. Zoals ze van Zizi heeft geleerd, zal ze nooit een belofte doen die ze niet kan nakomen: dan neemt niemand je meer serieus. Zaira is dan ook niet snel te overreden om te trouwen. Terwijl ze toch tweemaal in het huwelijksbootje stapt. Ze is fel in het verdedigen van haar leven, maar heeft niet door dat de vijand zich ook kan verschuilen onder haar dierbaren.
De Zwitsers/Roemeense schrijver Catalin Darian Florescu werd in 1967 geboren in Timisoara, de stad waar Zaira marionettenspeelster wordt. Net zoals Zaira ontvlucht ook Florescu – na een verblijf van enkele maanden in Amerika – het communistische Roemenië: in 1976 nemen zijn ouders hem mee naar Zwitserland waar Florescu verder opgroeide. Na te hebben gewerkt in de psychiatrie en de drugsverslaafdenopvang, wijdt Florescu zijn leven nu aan het schrijven. Zijn debuutroman Wunderzeit (2001) werd goed ontvangen en bracht hem enkele literaire prijzen.
In Zaira komt zijn schrijftalent ook glansrijk naar boven. Hij gebruikt een beeldende stijl waarin niet alles wordt benoemd, maar waarin de onderstromen als grote onderaardse rivieren het verhaal meesleuren, zodat je het boek niet makkelijk weglegt. Pas heel laat besef je dat de moedige Zaira, die als vrouw beslist lijkt te weten wat ze wil, eigenlijk behoorlijk gewond is door haar jeugd. Florescu neemt de lezer niet alleen mee op een reis door het leven van Zaira, maar ook langs tijdsbeelden van het communisme in Roemenië, de Russische inval in Boedapest en een immigrantenleven in Amerika, net nadat Martin Luther King was vermoord en er in verschillende steden in Amerika hevige rassenrellen uitbraken. Zaira gaat in Washington wonen, de stad die – net als Baltimore en Chicago – het hevigst werd getroffen door deze onlusten. Zaira komt in een wijk te wonen waar het wel oorlog lijkt te zijn geweest.
Sociale thema’s zoals je moeilijk kunnen losmaken van je verleden en alcoholisme zijn een ander thema in dit boek, waar uiteindelijk de liefde toch de grootste plek heeft. Een mooi boek dat niemand onberoerd zal laten.
Catalin Dorian Florescu – Zaira (Zaira, vert. (uit het Duits) door Olga Groeneveld), Signatuur 2010-10-23
Leeslinks:
Over Roemenië:
Rolf Bauerdick – Hoe de Madonna op de maan belandde
Oost-Europese immigranten in Amerika:
Edgar Hilsenrath – Fuck America
Miljenko Jergovic – Buick Rivera
Janet Skeslien Charles – Bruid op bestelling
Oost-Europese immigranten in Engeland:
Marina Lewycka – Een korte geschiedenis van de traktor in de Oekraïne
Marina Lewycka – Twee caravans