Er was eens een kamermeisje…
Duits/Franse roman over een Grieks kamermeisje dat schaak leert spelen.
Eleni woont met haar man Panos, die een garage heeft, en haar 2 kinderen op het Griekse eiland Naxos. In een plaatselijk hotel maakt ze de kamers schoon. Op een dag merkt ze op kamer nummer 17, waar twee Franse toeristen logeren, een schaakspel op dat daar staat opgesteld. Ze raakt geïnteresseerd in het bord met de geruite vlakken en de verschillende pionnen. Ze krijgt het idee om haar man voor zijn verjaardag een schaakspel te geven. Maar Eleni woont in een heel kleine gemeenschap waar de aanschaf van een schaakspel in de roddelcircuits terecht zal komen. Zodat Panos al snel zal weten wat voor een mooi cadeau zijn vrouw voor hem bedacht heeft. Dus bedenkt Eleni een list. Het zal echter niet de laatste list zijn die Eleni moet verzinnen. Wanneer Panos niet zoveel interesse voor het spel blijkt te hebben, raakt Eleni zelf helemaal in de ban van het spel en begint verwoed de strategieën van het schaakspel te bestuderen.
Bertina Henrichs, van oorsprong uit Duitsland, wonende in Frankrijk, heeft haar debuutroman in haar ’tweede’ taal geschreven: het Frans. Voor ze zich aan haar eerste roman waagde, was ze scenarioschrijfster en maakte ze twee korte films. Net als het Franse stel op kamer nummer 17 uit het verhaal, speelde Bertine Henrichs met haar man tijdens een vakantie op het Griekse eilandje Naxos regelmatig schaak op hun hotelkamer. Toen Henrichs de speciale attenties van het kamermeisje opvielen, werd het idee geboren voor deze roman.
Eleni is een onopvallende vrouw in het dorp Chori. Ze is niet knap noch lelijk. Ze heeft een man en twee kinderen die ze trouw verzorgt en van wie ze houdt. Ze heeft een goede relatie met haar bazin, bij wie ze trouw en vlijtig elke dag kamers schoonmaakt. Ze heeft een ongetrouwde vriendin in het dorp, waarmee ze regelmatig alle dorpsroddels doorneemt.
Maar opeens is daar het schaakspel. Eleni blijkt aanleg voor deze denksport te hebben. Haar wereld verandert wanneer ze zich buigt over de diverse partijen van de grote meesters. Haar passie voor het spel brengt Eleni echter in een moeilijke positie omdat ze niemand erover vertelt. Wat zullen de mensen denken van een kamermeisje dat schaak speelt? Het is alleen de oude dorpsleraar Kouros die weet welke gave Eleni heeft en vindt dat ze deze niet mag verwaarlozen.
Wat opvalt in De schaakspeelster is dat het verhaal ingetogen is, eenvoudig, maar heel sfeervol. Het woord drama is afkomstig uit het Grieks en kleine Griekse gemeenschappen zitten vol tragische verhalen. Maar De schaakspeelster is allesbehalve een drama. Het is een prachtig verhaal over roddels en eergevoel. De kentering in het verhaal is verrassend eenvoudig. Een bijzondere roman waarbij geen oude familiegeheimen of moord en doodslag aan te pas hoeven te komen om het toch tot een krachtig verhaal te maken. Het is zo sober als een kleine Griekse gemeenschap, maar met net zoveel warmte en humor.
Bertina Henrichs – De schaakspeelster (La Joyeuse d’échecs, vert. Truus Boot), De Geus, 2006
Leestips
Over het leven op een Grieks eiland:
Marie Stahlie – Honderd deuren
Anne Zouroudi – Boodschapper uit Athene
Cathy Lewis – Water bij de ouzo