Gerechtigheid in het hoge noorden
Finse roman over een politie-inspecteur en verdwijnende mensen op een biologische boerderij.
Heb je eens zin om je gedachten op nul te zetten en een ongecompliceerd, eenvoudig en humoristisch boek te lezen, dan zijn er de boeken van de Finse schrijver Arto Paasilinna. Deze voormalige journalist is – sinds zijn debuutroman in 1972 uitkwam – niet opgehouden met het schrijven van veelal absurde romans waarin hij op luchtige toon het Finse leven beschrijft en maatschappijkritiek levert: geheel zwart-wit zet hij goed en kwaad tegenover elkaar, en de kwaden trekken meestal aan het kortste eind. Zijn doorbraak kwam in 1975 met de roman Haas, die in 1993 in het Nederlands werd vertaald.
Alleen al de titels van zijn boeken zijn uitdagend, zoals De huilende molenaar, De zelfmoordclub, De zomer van de vrolijke stieren, en nu weer de titel: Helse eendjes waarin hij van leer trekt tegen groepen in de maatschappij die maar beter gestraft kunnen worden: criminelen, een bende van motorrijders genaamd “De helse eendjes” én rijke zakenlui. In Paasilinna’s boeken zijn het de mensen zelf die het recht laten geschieden. Zo komt er in zijn roman De gifkokkin een 70-jarige oma in opstand tegen een bende vervelende randfiguren. In Helse eendjes is het politie-inspecteur Jyllänketo die weliswaar niet in opstand komt, maar al gaandeweg zijn baan aan de wilgen hangt, omdat wat hij aantreft op de grote biologische boerderij Peuravuoma in Lapland, steeds meer op zijn goedkeuring kan rekenen. En zo komt het dat de boeven naar wie hij op zoek was, aan het einde van het verhaal geen boeven meer zijn, maar brave Finse burgers die hun land een beetje helpen in de misdaadbestrijding. En zo komt het dat een politie-inspecteur wel boeven vangt, maar niet om ze aan justitie uit te leveren.
Verwacht geen grootse karakterontwikkelingen bij Paasilinna. Zijn doel is eerder om door middel van bizarre gebeurtenissen het onrecht in de maatschappij aan de kaak te stellen. En bizar zijn de gebeurtenissen op het grote landgoed Peuravuoma, dat buiten de vele velden met kruiden en andere landbouwproducten, ook een champignonteelt heeft die in een oude mijn plaatsvindt. Het is op deze plek dat politie-inspecteur Jyllänketo geheimen vermoedt. Maar tegen de tijd dat hij beseft wat daar gebeurt, is hij zo in de watten gelegd op Peuravuoma, dat hij niet meer weg wil gaan. Hij voelt zich eindelijk opgenomen in een groep mensen, die aardig voor hem is en die voor meer vertier zorgen dan hij ooit in zijn politiecarrière is tegengekomen.
Helse eendjes is wederom een staaltje Paasilinna: absurd, luchtige toon, fantasierijk en onderhoudend; een boek om in één ruk uit te lezen, als een lichtpuntje in donkere tijden.
Arto Paasilinna – Helse eendjes (Hirttämättömien lurjusten yrttitarha, vert. Annemarie Raas), Wereldbibliotheek 2012
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Haas
De gifkokkin
Toestanden in Finland:
Mikael Niemi – De man die stierf als een zalm
Absurdisme uit Argentinië:
César Aira – De haas