De dingen van een leven
Een stervende vrouw blikt terug op haar bewogen leven en de geschiedenis van Europa.
Ik wist niet dat de groene anti-muggen-spiraal zo’n mooie naam had: Moon Tiger (Maan tijger). Ook al was de geur die zo’n tijger-patroon-spiraal uitwasemde niet direct een romantisch parfum, het bevolkte zwoele nachten in Zuid-Europa en kennelijk ook in Noord-Afrika, waaraan ook ik warme herinneringen heb. Het is niet dankzij deze herinneringen dat dit boek me enorm wist te bekoren: Penelope Lively heeft een overtuigende vertelster ten tonele gebracht, die al mijmerend en vertellend de lezer meeneemt dwars door een avontuurlijk leven van een krachtige vrouw die wist wat ze wel en niet wilde. Het boek won in 1987 de Booker Prize. Vijf jaar later won De Engelse patiënt van Michael Ondaatje deze zelfde prijs. Dankzij de romantiek, Noord-Afrika en de oorlogshandelingen zijn beide romans aan elkaar gewaagd.
De Moon Tiger in het boek staat op een nachtkastje in Egypte, in Caïro, en vormt een deel van een van de meest gekoesterde nachten van Claudia, de hoofdpersoon uit Moon Tiger. Zij is een oudere vrouw, die op haar sterfbed terugblikt op haar leven. Dat was niet zomaar een leven. Mannen en oorlog, spannende ingrediënten voor een leven.
Als kind was er haar broer Gordon, met wie ze heel wat van haar kindertijd deelde en met wie ze later een haast incestueuze verhouding krijgt. Gordon blijft de rode draad door haar leven, hoe ver hun wegen ook uit elkaar lopen. Telkens vinden ze elkaar weer en dan is er een soort magie tussen hen, die niemand kan doorbreken. Zeker niet Gordon’s vrouw Sylvia, die door Claudia minzaam wordt veracht wegens haar burgerlijkheid. Ook Jasper niet, de rijke en inventieve man van Claudia, met wie ze het dan weer wel, dan weer niet kan vinden. Van Jasper heeft ze dochter Lisa, die door beide grootmoeders wordt opgevoed, daar de ouders amper tijd en interesse hebben in hun dochter. Als zoete wraak laat Lisa niet aan Claudia merken, dat ze lang niet zo’n doorsnee vrouw is als Claudia denkt. Ze heeft ook nooit begrepen waarom Claudia de jonge student Laszlo uit Hongarije als een zoon beschouwt. Voor Claudia een uitdaging, daar Laszlo een eigengereide kunstenaar is, die zijn eigen wegen inslaat, nergens rekening mee houdend.
En dan is er nog de hele grote liefde. Tom. Die Claudia ontmoette toen ze als oorlogsjournaliste in Egypte was om de Tweede Wereldoorlog te verslaan. Het is duidelijk dat Tom degene is om wie haar leven draaide. Heel kort. Veel te kort. Het einde van het boek is dan ook het meest serieuze deel, dat je niet zomaar in één ruk kunt lezen: het dagboek van Tom over een van de dramatische veldslagen die er in de Egyptische woestijn plaatsvond tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De aanloop naar deze zware pagina’s zijn bijzonder innemend, daar Claudia niet zomaar een vrouw is, maar graag op veel mensen afgeeft en altijd zeker is van haar gelijk. Ze heeft diverse historische boeken gepubliceerd, waarin ze de geschiedenis naar haar hand zette, wat haar best wat kritiek opleverde. Ze kan ronduit gemeen uitvallen tegen bijvoorbeeld Sylvia en Lisa, maar is iets schappelijker naar de heren toe. Een soort kenau, zo aardig was ze niet, maar wel een perfecte romanfiguur, die haar herinneringen op onderhoudende wijze presenteert, want aan spot geen gebrek: je wilt meer en meer en meer. Maar af en toe worden er ook andere stemmen toegelaten in het verhaal. Zoals aan het einde, wanneer Tom aan het woord komt. De Moon Tiger is bijna opgebrand, de as als stille getuige eronder. Dan wordt het stil. Ook op de pagina’s. Wat een prachtig boek!
Penelope Lively – Moon Tiger (Moon Tiger, vert. Dorien Veldhuizen), De Geus 2021
Leestips
Eenzelfde boek:
Michael Ondaatje – De Engelse patiënt
Terugkijken op het leven:
Tomás González – Het broze licht
Francesco Pecoraro – Leven in tijden van vrede
Yasmina Reza – Droefenis
Ouder worden:
Margaret Atwood – Besjes in het bos
Een gewaagde relatie:
Edith Templeton – Gordon
Een ander verhaal rondom een fictieve tijger:
Fiona McFarlane – Tijgers in de nacht