Moderne volksverhalen
Raamvertellingen rond een opa in het voormalige Joegoslavië.
Natalia, een jonge arts in een voormalig land van Joegoslavië, is met een vriendin tevens collega, op weg naar een weeshuis aan de kust om inentingen te geven. Wanneer ze hoort dat haar grootvader is overleden, en wel op een plek niet ver van waar ze heen gaat, buitelen de herinneringen over elkaar heen en lijkt het land, dat herstellende is van de oorlog, ook opeens vol verhalen.
De jonge Téa Obreht, geboren in 1985 in Belgrado, maar tijdens de meest recente oorlogsjaren met haar ouders geëmigreerd naar Amerika, heeft niet de bloedige geschiedenis van haar land van afkomst als onderwerp gekozen, maar het volk zelf dat onwetend van politiek of partij, de gevolgen moest dragen. Sterker nog, dit is een boek vol verhalen, zoals over tijgers die net zo goed last van de oorlog hadden en zoals over een man die maar niet dood kon gaan.
De verhalen ‘De tijgervrouw van Galina’ en ‘De onvergankelijke man’ zijn de grootste en mooiste uit het boek. Maar niet de enigen. Want Natalia’s grootvader, zelf ook een arts, wist zijn kleindochter vol te stoppen met verhalen en las voor uit Het jungleboek van Rudyard Kipling, dat voor de grootvader zijn liefste bezit was.
Het verhaal over De tijgervrouw van Galina krijgt Natalia pas te horen na de dood van haar grootvader, verteld door een eenzame bewoner van het afgelegen dorpje in de bergen waar eens Natalia’s grootvader en de tijgervrouw woonden. Zelfs na het horen van dit verhaal begrijpt Natalia nog steeds niet helemaal waarom haar grootvader, van wie ze wist dat hij ziek was, een laatste reis ondernam. Alhoewel het vermoeden steeds groter wordt dat hij op zoek was naar iemand, over wie hij al veel had verteld.
Het lijken tijdloze verhalen, ondanks de Tweede Wereldoorlog en de meer recentere Joegoslavische oorlog. Galina, het afgelegen dorpje is niet anders dan elk ander bergdorp in de wereld vol met bijgelovige bewoners. Dat het dorp, waar slager Luka woonde met zijn doofstomme bruid, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog bezocht werd door een ronddolende tijger is niet na te trekken, maar is deel gaan uitmaken van de legendes van het dorp. Dat er mensen, na de Joegoslavische oorlog, geloven dat een familielid, al jaren dood, hen ziek kan maken zolang hij niet traditioneel is begraven, is ook weer zo’n verhaal dat thuishoort tussen de legendes.
Een ander verhaal: over de onvergankelijke man, die zich rechtop in zijn doodskist voorstelt als Gavran Gailé en later aan de grootvader vertelde dat hij eigenlijk een neef van de Dood was. Ze ontmoeten elkaar meerdere keren en hun laatste ontmoeting, in een uitgestorven restaurant aan de rand van een rivier, waar vanaf het balkon de naderende oorlog was te zien, is te vergelijken met het beeld van het orkest op de zinkende Titanic dat maar bleef doorspelen.
En dan zijn er nog twee tijgers, de een die zijn dierentuin moest ontvluchten voor de bommen van de Tweede Wereldoorlog, de ander die weliswaar in zijn dierentuin bleef, maar de spanning en honger van de Joegoslavische oorlog niet aankon en maar aan zijn eigen poten begon te eten. Verhalen die zo door Kipling zouden kunnen zijn geschreven.
Téa Obreht heeft een prozaïsche stijl van schrijven en ondanks dat geweld en oorlog niet afwezig zijn in het boek, doet het je de moeilijke tijden even vergeten. De verhaallijn is misschien niet altijd helder, maar De tijgervrouw van Galina is zo betoverend geschreven, dat je het boek het liefst in één adem uitleest.
Téa Obreht – De tijgervrouw van Galina (The Tiger’s Wife, vert. Anke ten Doeschate), Signatuur 2011
Leeslinks
Van dezelfde schrijfster:
Achterland
Over beren in Bosnië:
Maurizio Maggiani – Reiziger in de nacht
Veel verhalen en een beetje oorlog:
Olja Savičević – Vaarwel, cowboy
Over de Joegoslavische oorlog:
Drago Jančar – Die nacht zag ik haar
Sara Nović – Wie het mooist valt
Arturo Pérez-Reverte – De schilder van het kwaad
Guido Snel – Mr.Lugosi’s butler