En de tijd schrijdt voort
Noorse roman over een familie op een piepklein eiland.
Griekenland staat bekend om zijn eilanden, waarvan het er zo’n 6000 heeft. Noorwegen, bekend om zijn fjorden, heeft echter 15.000 eilanden, waarvan er zo’n 2000 worden bewoond. Veel mensen dromen over een eilandleven, maar dan wel op een stukje grond te midden van zee, waar de zon altijd schijnt. Wat niet het geval is op de noordelijke eilanden, waar de winters barbaarse vormen kunnen aannemen. Leven op een noordelijk gelegen eiland betekent een gevecht tegen het humeurige weer en de natuurelementen.
Het kleine eiland Barrøy maakt deel uit van een eilandengroep in Noorwegen. Hans, met zijn vrouw Maria, hun dochtertje Ingrid, Hans’ oude vader Martin en Hans’ lichtelijk gehandicapte zus Barbro zijn er de enige bewoners. In de wintermaanden vertrekt Hans om met zijn broer te vissen bij de Lofoten, en laat de vrouwen en zijn vader over aan het barre winterweer dat sneeuw en ijs brengt. In de zomer wordt er gehooid, gerooid en geklust. Enkele koeien en schapen vormen de veestapel. Meeuwen en eidereenden vliegen er rond, wat een andere bron van inkomsten is: eieren en dons. En er is een oud, eigenwijs paard dat soms met sjouwen helpt. Ze verbouwen wat groenten en vangen vis. Het is allemaal net genoeg voor een schamel bestaan.
Op het Hoofdeiland, een eindje roeien van Barrøy vandaan, ligt de rest van de wereld: een dorp en de Handelsbasis. Hier wordt wat handel gedreven en spaarzaam verdiend geld ingeruild voor de dingen die ze op het eiland ontberen. Het is ook het eiland waar Barbro naartoe wordt gebracht, om in dienst te treden bij mensen, die zo laatdunkend over haar doen, dat Hans al snel beslist om Barbro weer mee terug te nemen naar hun eiland.
Hans heeft zo zijn dromen: een fatsoenlijke kade waar boten aan kunnen leggen en een grote loods om vis in te drogen. Maria laat haar man begaan, die met vallen en opstaan toch doet wat hij wil. Ingrid krijgt een neefje, nadat arbeiders een vuurtoren op het eilandje hebben geplaatst. Martin kan steeds minder meehelpen, maar staat zo lang mogelijk zijn mannetje.
Het verhaal wordt zonder al te veel dramatische woorden verteld, ook al gebeuren er de nodige dingen. Lentes volgen winters op, mensen sterven en worden geboren. De tand des tijds knaagt aan het eiland, maar de mens timmert gestaag aan een beter leven. De bewoners van Barrøy sukkelen achter de moderniseringen aan, maar weten ze wel te veroveren. De tijd schrijdt voort, veranderingen als een eeuwig spoor achter zich aan slepend. Het verhaal begint wanneer Ingrid driejaar is en eindigt wanneer ze, bijna meerderjarig, officieel het eiland mag leiden.Het verschil tussen het eiland toen ze een peuter was en nu ze zich de Koningin van Barrøy voelt, is groot.
Mooi, krachtig en beeldend geschreven: je ruikt het opspattende schuim op de rotsen, je voelt de brullende wind, je rilt onwillekeurig mee wanneer de koude toeslaat, je houdt je hart vast wanneer de kinderen onverantwoordelijke boottochtjes ondernemen. De Noorse schrijver Roy Jacobson is niet uit het lood te slaan: in onveranderlijk ritme vertelt hij over de seizoenen en het wel en wee van de familie. Tussen de regels door lees je over hun kleine overwinningen, blijdschap, verdriet en hun verlangens. Een prachtige familie-saga, die ondanks de vele ontberingen, toch stiekem ook de eilanddroom zal aanwakkeren.
Roy Jacobsen – De onzichtbaren (De usynlige, vert. Paula Stevens), De Bezige Bij 2020
Leestips
Van dezelfde schrijver (twee deel rond de familie Barry):
Witte zee
Leven in het barre noorden:
Jón Kalman Stefánsson – Hemel en hel
Het langzame Noorse leven:
Jon Fosse – De andere naam
Boeren in het koude noorden:
Háldor Laxness – Onafhankelijke mensen
Een Engels eilandverhaal:
Elisabeth O’Connor – Walvistij