Een tropische teloorgang
Amerikaanse roman over man die zijn identiteit kwijtraakt op een Caribisch eiland.
Michael Ahearn geeft les op een plattelandsuniversiteit in Salinas. Zijn vrouw Kristin is luthers en gelovig, zijn zoon Paul een puberende jongen die op een katholieke school les krijgt. Als Michael met vrienden op jacht gaat is hij de enige die nooit de trekker overhaalt.
De crisis begint wanneer zijn zoon Paul in de sneeuw verdwaalt en geheel onderkoeld in het ziekenhuis belandt. Hij redt het, maar zijn ouders niet. Die lijken in shock en niets is meer hetzelfde.
Als Michael de mooie professor Lara ontmoet begint hij een onstuimige relatie met haar. De uitnodiging om met haar mee te gaan naar haar geboorte-eiland St. Triniti slaat hij niet af. Lara had alleen verzuimd te vertellen in wat voor wespennest hij daar terecht zou komen.
Het hoofdthema van Robert Stone, die al diverse succesromans op zijn naam heeft staan, is de teloorgang van een man met een zwak karakter. Een niet veelzeggende man lijkt zich te ontpoppen als een held, maar het is de vraag of hij genoeg karakter heeft om de held te spelen.
Michael Ahearn is op het eerste gezicht ook een alledaags karakter. Met zijn goeie baan, mooie vrouw en opgroeiende zoon lijkt hij zijn leven voor elkaar te hebben. Toch is er maar een kleine crisis nodig om deze balans om te doen slaan.
‘La femme fatale’ is Lara, een mooie vrouw van een exotisch eilandje in de Cariben. Ze is op zoek naar haar ziel die is meegenomen door een vrouw, Marinette, die dood is. Haar broer is overleden aan aids. Volgens een Creools geloof gaan de doden naar een plek in de zee. Na een jaar kun je ze oproepen en kunnen deze doden hun rust vinden op het land. Lara besluit zo’n ‘retirer’ voor haar broer te organiseren, in de hoop dat hij Marinette meeneemt en dat ze zo haar ziel weer terug krijgt.
Voor dit avontuur neemt ze haar nieuwe liefde Michael mee, die denkt te gaan duiken op een tropisch eiland. Dat Lara in zaakjes zit waar hij niets mee te maken wil hebben en dat het eiland een levensgevaarlijk speelvlak is geworden voor een politieke coup, weerhoudt Micheal er niet van haar te volgen.
En zo hebben we een spannende roman vol beelden en thema’s die volgens het grootste deel van de pers niet geheel nieuw zijn. Vergelijkingen met Joseph Conrad en Graham Greene worden volop gemaakt. Net zoals met Stones’ voorafgaande werk. Beelden uit de film The deer hunter van Michael Cimino zouden ook niet misstaan in dit rijtje.
Voor de een is een ommezwaai in het leven het startpunt voor geluk. In vrouwenromans is dit een bestsellersformule. Stort een vrouw zich eerst in allerlei ellende, laat haar een nieuwe man ontmoeten en het leven kan eeuwig door een roze bril worden gezien.
In de serieuzere literatuur liggen de zaken net eventjes anders. Daar is de definitieve teloorgang van een man populairder. Het liefst door middel van een avontuur in een veraf gelegen gebied.
Misschien zijn de ingrediënten dan niet zo origineel – man gaat vreemd met mooie vrouw, tropisch avontuur volgt met voodoo, drugs- en edelstenensmokkel, compleet gemaakt met Colombiaanse maffia en de CIA – toch is het verhaal zo goed geschreven dat het je bewogen achterlaat.
Van een stoere berenjacht via een saai middenklas Amerikaans huishouden worden we in de aquamarijne zee vol tropische vissen gestort en na wat hachelijke avonturen keren we weer terug naar het saaie Amerika waar de anti-held verder afglijdt.
Misschien had Stone zijn verhaal ook wat uitgebreider moeten schrijven. Hij blijft wat op de vlakte met de uitleg over al die slechte mensen op het tropische eiland. Had hij het verhaal iets explicieter en uitgebreider gemaakt à la Graham Greene, dan had je misschien een nog intenser avontuur kunnen meebeleven.
Dat Stone zijn tropische avontuur redelijk in toom heeft gehouden, betekent misschien ook dat het niet om dit avontuur gaat, hoewel het wel de meeste kleur aan het boek geeft, maar dat het gaat over het innerlijke van de anti-held. Vaag hoop je op een goede afloop, daar zijn ook wel tekenen voor. Maar pas als Michael een jaar later weer op weg gaat om te jagen en hiervoor zijn zoontje op wil halen, besef je hoe erg hij is afgezakt.
Zo is Schimmenbaai toch weer een boek met verrassingen. Het is goed geschreven, goed opgebouwd en het zit vol aantrekkelijke ingrediënten.
Robert Stone – Schimmenbaai (Bay of Souls, vert. Rob van Essen), De Bezige Bij, 2003
Leeslinks
Andere avontuurlijke teloorgangen:
Joseph Conrad – Hart der duisternis
E.M. Forster – A Passage to India
Malcolm Lowry – Onder de vulkaan
Harmen Lustig – De hemel is niet ver meer
Daniel Mason – De pianostemmer
Orhan Pamuk – Sneeuw
Robert Sedlack – Afrikaans safaridagboek
Paul Theroux – De muskietenkust
Teloorgangen zonder tropische versneller:
Michael Kumpfmüller – De lotgevallen van een beddenverkoper
Peter Terrin – Blanco
Tom Wolfe – Het Vreugdevuur der ijdelheid
Richard Yates – Revolutionary Road