Strijd tussen goed en kwaad
Sprookjes van Duizend-en-één-Nacht opnieuw verteld.
Nagieb Mahfoez (1911 – 2006) is een van de grootste Egyptische schrijvers. Zijn romans zijn regelmatig allegorisch, vaak sociaal bewogen en altijd politiek getint. Zo ook Arabische nachten en dagen, een hervertelling van de beroemde bundel verhalen Duizend-en-een-nacht, waarin Scheherazade verhalen vertelt aan haar man de sultan, om hem zoet te houden, zodat hij niet elke dag een nieuwe maagd vermoordt.
In de vertelling van Mahfoez is Sjahrazaad (Scheherazade) al geaccepteerd als echtgenote van de sultan en refereert ze in het boek meerdere malen aan haar eigen verhalen, wanneer er weer iets is gebeurd en de gebeurtenis sterk lijkt op een van haar verhalen. Zo sust ze de sultan keer op keer, die berouw heeft getoond over zijn vroegere leven. De maagden zijn dus veilig, maar of het gewone volk wel veilig is voor de politie, is maar de vraag, omdat de veiligheid van de stad gevaar loopt.
De kracht van de vertellingen van Scheherazade is dat de verhalen nooit echt afgelopen zijn en zo kon ze duizend maal aan een nieuw verhaal beginnen. Ook de vertellingen van Mahfoez in Arabische nachten en dagen zijn zonder einde en vormen zodoende één groot verhaal.
Het verhaal speelt rond een aantal vaste bezoekers van koffiehuis Emirs in een stad ergens in het vroege Arabië. De koopman San’aan al-Gamali is het eerste slachtoffer van de ifriets, een soort geesten uit de fles, die vooral de goede mensen op het verkeerde spoor proberen te brengen, waardoor de mensen ongewild moorden plegen en er razzia’s volgen om de daders op te sporen. De ifriets brengen alles in de strijd: bedreigingen, beloftes, mutsen om onzichtbaar onder te worden, een bevallige vrouw die alle mannen om haar vinger windt.
Terwijl het hoofd van de politie herhaaldelijk bij de gouverneur en vervolgens bij de sultan wordt ontboden om orders te krijgen de rust in de stad terug te brengen, moet Sjahrazaad moeite doen de sultan in bedwang te houden, bang dat hij weer zo bloeddorstig als vroeger wordt.
Hoewel het verhaal heel vroeger speelt, zijn er duidelijk paralellen met de moderne politiestaat waarin Nagieb Mahfoez zelf woonde: Egypte. Corruptie, vriendjespolitiek en de droom van het grote geld vormen de slechte invloeden op de stad. Liefde en eer zijn de positieve invloeden die de ifrieten proberen te ondermijnen.
Arabische nachten en dagen is een onderhoudende roman met raamvertellingen, geschreven door een rasverteller. Het kost even moeite de vele namen te onthouden, maar wanneer je een beetje door hebt dat de heren van het koffiehuis Emirs terugkomen in de meeste verhalen (ook degene die als straf wordt onthoofd), ontspint zich een aanlokkelijk groot sprookje over een strijd tussen goed en kwaad.
Nagieb Mahfoez – Arabische nachten en dagen (Layali alf Layla, vert. Richard van Leeuwen), De Geus 2008
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Kinderen van de Gabalawi
De dag dat de leider werd vermoord