De revolutie verraden
Italiaanse roman over verloren idealen van een linkse jeugd eind jaren zestig.
Alexandra probeert haar leven te vullen met vrijwilligerswerk voor bejaarden. Ze houdt nauwkeurig het verval van haar lichaam bij in een appartement dat net zo afbladdert als zijzelf. Één telefoontje is genoeg om haar disciplinaire leven op z’n kop te zetten. Haar oude liefde Carlo Ronchi komt bij haar eten. Om te maskeren dat hij de enige in haar leven was en nog steeds is, nodigt ze vrienden uit van weleer.
Deze hebben Alexandra ook al lange tijd niet gezien, maar herkennen de schuchtere blonde schoonheid in haar die ze eens was. De vrienden praten er een eind op los. Wat er van hen geworden is, maar vooral over hun vriend Carlo Ronchi, nu Amerikaans staatsburger en een internationaal bekend dirigent. Hoe zou hij zijn geworden?
De hoofdgast komt echter niet opdagen. Er was nog een vriend uit die dagen, die echter niet was uitgenodigd: de arbeider Angelo. Hij kan het niet verkroppen dat het rijkeluiszoontje Carlo, eind jaren 60 de leider van een studentenbeweging die arbeiders hielp te strijden voor betere werkomstandheden, is geworden wat hij vroeger verafschuwde: een rijk en beroemd man. Met een beeldschone vrouw. Carlo maakt op hardhandige wijze kennis met de wroeging van een maat die hij vroeger geïnitieerd had in de revolutie.
Het is de jeugd eigen om nieuwe idealen te creëren, te vechten voor een betere maatschappij, te schoppen tegen oude systemen. Maar als ze ouder worden zal er brood op de plank moeten komen, getrouwd moeten worden, kinderen opgevoed moeten worden. De meesten rollen het systeem in waar ze eens zo fel tegen waren.
Carlo Ronchi, een van de hoofdpersonen van Het feest is afgelopen, zag al vroeg in dat de revolutie niet aan hem was besteed. In het vuur van zijn jeugd nam hij radicaal afscheid van zijn strijdmakkers en verliet het land om naar een buitenlands conservatorium te gaan. Zijn hart lag bij de muziek. Hiermee verliet hij niet alleen zijn leerling Angelo, maar ook zijn grote liefde Alexandra.
Alexandra is de klap nooit te boven gekomen: ze heeft geprobeerd zich af te schermen voor de wereld, bang om weer een emotionele klap te krijgen. Angelo is doorgegaan met de strijd, maar heeft dat moeten bekopen met ontslagen. Ook hij is er niet gelukkiger op geworden.
Voor Carlo is het feest afgelopen. Een mooie jeugdherinnering, net als de mooie Alexandra. Voor de anderen die zijn achtergebleven in Turijn is het feest ook afgelopen. Ze kunnen er nog vol vuur over praten, hun kinderen gek maken met hun dwaze verhalen. Voor Angelo is het feest echter een nachtmerrie geworden. Hij heeft zich verhard, is ontslagen en gedraagt zich als een echte bullenbak.
De roman laat nog meer personages zien: het simpele fabrieksmeisje Giorgia die haar hart heeft verloren aan Angelo, de man die haar slaat maar toch wel om haar lijkt te geven. Een jong vriendinnetje die alle verhalen uit de jaren 60 maar wat spannend vindt, maar geen benul heeft van wat ze inhielden. De dochter van een arbeider die zich wel omhoog heeft kunnen werken, maar die allergisch is geworden voor de verhalen van vroeger.
Het verhaal geeft te denken. Heeft het feest der revolutie iets opgeleverd? Jawel. De arbeidersomstandigheden zijn drastisch veranderd dankzij mensen die op de barricades klommen. Vooral Angelo gaat daar aan voorbij. De woede die in hem huist is die van zijn eigen frustratie dat hij nooit rijk geboren is zoals Carlo. Hij heeft zijn kansen niet gegrepen zoals Massimo. Hij heeft zelf zijn eigen leven verstierd.
Tussen de twee mannelijke hoofdpersonen staat het fragiele figuurtje van Alexandra. Het liefje van de studentenleider Carlo. De revolutie vond ze spannend, maar ze hield zich in discussies op de achtergrond. Ze stond enkel op de barricades omdat Carlo zich daar bevond. Zij was meer de muze die de anderen moest inspireren. Ook zij wordt verraden door Carlo. Haar liefde woog niet op tegen zijn muziek.
Zo laat deze mooi geschreven roman zien dat men zelf zijn kansen moet grijpen in het leven. En concessies moet doen. Er zijn geen helden, noch winnaars. Er zijn alleen verliezers. Ook in dit boek spelen alleen anti-helden de hoofdrol. Zowel rijk als arm hebben gespeeld in een spel vol idealen. Zowel arm als rijk kunnen de idealen niet meer ophouden. Ze zijn vervaagd, net als hun jeugd vol dadendrang.
Lidia Ravera is een Italiaans journaliste en auteur van talrijke romans, verhalen, film- en tv-scenario’s. Op originele en spannende wijze blaast ze de jaren zestig weer nieuw leven in: een tijd waarin de linkse beweging veel aanhang onder de jeugd vond. Een tijd waarin de jongeren massaal de straten opgingen om tegen een verouderde klassemaatschappij te trappen. Het feest is afgelopen, maar voor sommigen zijn de herinneringen onuitwisbaar.
Lidia Ravera – Het feest is afgelopen (La festa è finita, vert. Els van der Pluijm), Arbeiderspers, 2004
Leestips
Een ander feest met vrienden uit de oude revolutionaire tijd:
Bernard Schlink – Het eerste weekend
Italië, jaren 60, 70:
Marta Barone – Verzonken stad
Elena Ferrante – De Napolitaanse romans
Ginevra Lamberti – Iedereen slaapt in de vallei
Een Duitse terugblik op de jaren ’60:
Uwe Timm – Rood
Andere boeken over politiek Italië:
Wu Ming – 54
Domenico Starnone – De straat der klachten
Over idealisme en politiek:
Javier Cercas – Soldaten van Salamis
Ingrid Betancourt – Woede in het hart
Gioconda Belli – Kroniek van liefde en oorlog
Ann Patchett – Belcanto