Een lust om te lezen
Verhalen over verloren zaken.
De Duitse schrijfster Judith Schalansky maakte haar debuut met De Atlas van Afgelegen Eilanden, de geschiedenis van 50 eilanden waar ze nooit is geweest en waarschijnlijk ook nooit heen zal gaan. Haar tweede boek, De lessen van mevrouw Lohmark, een roman, werd als eerste van haar werk in Nederland gepubliceerd. Een prachtig, haast sarcastisch verhaal over een lerares uit Oost-Duitsland die verbeten vasthoudt aan haar achterhaalde principes. Haar derde boek, Inventaris van enkele verliezen, is net zoals haar debuut weer een verzameling van proza, ditmaal rondom verloren gegane zaken, mensen of dieren. Een prachtig onderwerp en alleen al het uitgebreide voorwoord loont de moeite om het boek aan te schaffen.
Ook al was ik niet gelukkig met alle verhalen, die soms te vrijblijvend, soms te wetenschappelijk of soms zelfs te droog waren. Na het gelezen te hebben, had ik er geen goed gevoel over. Losse verhalen die in stijl en onderwerp hemelsbreed uiteenlopen. Maar wat met weinig boeken gebeurt, is dat ik begon te herlezen. Hier een stukje, daar een stukje, waarom Sappho, wat was er zo heftig aan het verhaal over de Kaspische tijger, waarom was dat stukje over een verblijf in de Waliser Alpen zo saai, was dat Greta Garbo die aan het woord was, of het eigenzinnige verhaal van de encyclopedie in het bos.
Feit is dat Schalansky prachtig kan schrijven en ze haar lezers snel bij de lurven pakt. Zeker wanneer het onderwerp je interesseert. Bovendien is het onderwerp, over wat is verloren gegaan in onze geschiedenis, een intrigerend gegeven. Teveel dingen zijn onzichtbaar geworden, mits er een schrijfster komt, die het weer zichtbaar maakt. Aan de hand van de lijst van de genoemde personages kun je ook zien, hoe wereldomvattend haar verhalen zijn: verborgen hoekjes van de geschiedenis uitgelicht.
Uiteindelijk heeft het boek me nooit losgelaten. Het blijft ergens in zicht liggen, om er telkens weer wat in op te zoeken of om in te lezen. Dat is een kracht die niet veel boeken hebben. En ik moet erkennen dat het een klein meesterwerkje is, ook al is het geen roman.
Judith Schalansky – Inventaris van enkele verliezen (Verzeichnis einiger Verluste, vert. Goverdien Hauth Grubben), Meridiaan Uitgevers 2020
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
De lessen van mevrouw Lohmark (De nek van de giraf)