Een vrouw, een huwelijk, een kind
Amerikaanse roman over het leven, in korte stukjes
In romans worden verhalen verteld, meestal door middel van aaneengeregen scènes. De Franse schrijfster Annie Ernaux probeerde in haar boek De jaren haar leven weer te geven met stukken tekst die vooral een tijdsbeeld gaven. Jenny Offill vertelt over het leven van een vrouw in kleine stukjes, op zichzelf staande teksten die veelal aan herinneringen doen denken. Eigenlijk is die keuze van een aaneenschakeling van herinneringen heel natuurlijk. Wanneer we terugdenken aan wat is geweest, zijn het vaak ook kleine momentopnames en geen hele scènes die we terugzien.
Het geeft Offill zo de kans om de rijke innerlijke wereld van haar hoofdkarakter weer te geven: een vrouw met twijfels, angsten en teleurstellingen, haar gedachten die een vlucht nemen over haalbare en onhaalbare oplossingen voor de problemen in het leven. Dingen die haar aan het denken hadden gezet. De gewenning om een moeder te zijn. De strijd om haar echtgenoot. De noodzakelijke dingen die een verhaal vertellen, zonder breedsprakig te worden. Zinnen die beelden oproepen, of stemmingen.
We krijgen een kleurrijk verleden over vriendjes, waaronder de man van wie ze het meest had gehouden een dronkaard in New Orleans was. Eigenlijk wilde ze een kunstmonster worden, maar ze kwam haar man tegen met wie ze een dochtertje kreeg. In het begin een gekmakende schreeuwbaby. Het leven als huismoeder, als ghostschrijver voor een boek over ruimtevaart. De echtgenoot en een buitenechtelijke verhouding, verdriet, dwalen, verhuizen van de stad naar het platteland, terwijl de dochter almaar groter wordt.
En zo volgen de stukjes elkaar op, over de echtgenote, het meisje en de echtgenoot, zoals ze in het boek worden genoemd. Over een haperend huwelijk en het grootbrengen van een kind. Over het ouder worden en oude vrienden, zoals de filosoof die later naar de woestijn zal verhuizen waar hij een vriendin zal leren kennen die zestig soorten cactussen en drie talen kent. Over de verwondering van de natuur, over verhoudingen die niet meer op scherp staan, over een zekere rust die met de jaren in de verhouding van de echtgenoot en de echtgenote is geslopen.
De stukjes lezen makkelijk: het een wat meer aandacht vragend dan het andere, het een schrijvers of filosofen citerend, het andere kinderliedjes. Ze zijn zo opgesteld dat de stukjes genoeg van elkaar verschillen, maar je niet het gevoel krijgt dat er van de hak op de tak wordt gesprongen. Er komt een zeker ritme in, die de zaken vooruit stuwen: het gevecht om een huwelijk, met al zijn dieptepunten. Toch weet Offill het grote verdriet uit haar woorden te laten, terwijl het drama boekdelen spreekt. Het is een gestript verhaal met alleen de passages die ertoe doen.
Het gaat over een herkenbaar leven, maar omdat de vorm zo mooi is, en de alledaagsheid is doorspekt met onderhoudende anekdoten of verbazende verwondering, leest het boek bijna als poëzie. Eigenlijk behoort dit boek tot het midden van een poëziebundel en een roman.
Jenny Offill – Afdeling ongewisse zaken (Dept. of speculations, vert. Roos van de Wardt), De Geus 2015
Leeslinks
Het leven in brokstukken en tijdsbeelden:
Annie Ernaux – De jaren
Poëtische lava rondom rouw:
Peter Verhelst – Voor het vergeten
Een roman in dichtregels:
Christoph Ransmayr – De vliegende berg
Wondermooie taal in stukken:
Kamel Daoud – Zabor
Een andere manier om een scheiding te beschrijven:
Maryta van der Vijver – Koud opgediend