Heerlijk wegdromen
Amerikaanse roman over twee magiërs en een circus.
Het nachtcircus riep in eerste instantie bij mij onmiddellijk de beelden op van de Amerikaanse televisieserie Carnivale, dat over een rondtrekkend circus in Amerika gaat tijdens de Grote Depressie. De serie werd na twee seizoenen gestopt en de fans zitten opgescheept met tal van onopgeloste mysteries, waar deze serie over goed en kwaad in uitblonk.
Het nachtelijke circus van Erin Mogenstern is echter het tegendeel. Niet alleen reisde het circus door de hele wereld en worden de mysteries opgehelderd, maar het circus zelf lijkt in niets op de armoedige bende die Carnivale was. Het circus van Morgenstern is er eentje vol magie, dat al begon met het feit dat het circus er opeens stond, en net zo plotseling weer vertrok, zonder dat iemand wist waar het circus vandaan kwam of heen was getrokken.
Het Circus der Dromen (Le Cirque des Rêves, zoals het in het verhaal heet) is opgetrokken uit een grote verzameling tenten, allen zwart-wit gestreept, net zoals de artiesten zwart-wit zijn gekleed. Het circus is geopend van zonsondergang tot zonsopgang, het heeft geen algemene voorstelling, maar in iedere tent valt wat te beleven of te zien, zoals illusionisten, acrobaten, een waarzegster, andere magische voorstellingen of een spiegeltent. De bezoekers kunnen de gehele nacht de tenten bezoeken en door het circus dwalen.
Wat de bezoeker niet weet, is dat het Circus der Dromen het speelveld is van een generaties oud spel van twee magiërs, die met hun leerlingen wedijveren wie de beste is. Het nachtelijk circus is gecreëerd voor Celia, de dochter van de beroemde Prospero de Tovenaar, en Marco, een uit een weeshuis geplukte jongen die door de mysterieuze man in het grijze pak wordt opgeleid als magiër. Celia die de gave heeft dingen te helen en kleuren te veranderen, en Marco, die in het geheugen kan kijken, creëren er wensbomen, ijskamers of andere betoverende landschappen.
Geen wonder dat het publiek niet weet wat het meemaakt en dat het circus door de jaren heen een groot aantal fans krijgt, die zich de Reveurs (de dromers) noemen en het circus zoveel mogelijk achterna reizen.
De wereld van Celia en Marco steekt echter ingewikkeld in elkaar, zeker nu ze het spel spelen, waarvan ze nauwelijks weten wie hun tegenstander is, wat de spelregels zijn en wanneer een spel gewonnen is. Ook voor de lezer geldt dat het verhaal in het begin niet altijd even duidelijk is, mede dankzij het feit dat het verhaal in de tijd op en neer springt en net zoveel sprongen maakt van personage naar personage.
Het is wel een kleurrijk stel personages: magiërs die geen illusies creëren maar pure toverkunst uitoefenen, de circusorganisatoren zoals de flamboyante Chandresh, die de middernachtelijke diners organiseert, de contortionist Tsukiko met haar geheimen, Mme Padva met haar theatrale kostuums, en de Reveurs, die ontstonden toen Herr Thiessen, de klokkenmaker uit Duitsland die de meest onwaarschijnlijke klokken kan maken, zijn lofzangen over het circus begon te publiceren.
En natuurlijk speelt er liefde in het spel, waarvan de belangrijkste, die tussen de twee tegenstanders: Celia en Marco. Maar dit is een voorspelbare liefde, die voor de lezer lang niet zoveel emoties losmaakt als de andere liefde in het verhaal, tussen – eerlijk gezegd – veel interessantere personages dan Celia en Marco wiens liefde een beetje doordreint: op een dag betreedt de jonge boerenzoon Bailey het circus, en dat verandert zijn leven voor altijd.
Dankzij de magische wereld, de mooie beschrijvingen en het originele onderwerp, werd er behoorlijk veel verwacht van deze debuutroman van de Amerikaanse schrijfster en multimedia kunstenaar Erin Morgenstern. Wat voor een mooie wereld ze ook heeft gecreëerd met dit magische circus, de ontwikkeling van de karakters, en zeker van de hoofdpersonen, blijft een beetje achter.
Ondanks dat Morgenstern niet heeft voldaan aan de hoge verwachtingen van de uitgeverijen, blijft het toch een zeer aantrekkelijk boek dankzij de mooie beelden, het fantasierijke onderwerp en de kleurrijke personages.
Erin Morgenstern – Het nachtcircus (The Night Circus, vert. Dennis Keesmaat), De Bezig Bij 2011
Leeslinks
Over twee andere magiërs:
Susanna Clarke – Jonathan Strange & Mr. Norrell
Over een ander circus:
Angela Carter – Circusnachten
Over de oude amusementswereld:
Graham Swift – Hier zijn we
Alice Hoffman – Het Museum van zonderlinge zaken
Fabio Stassi – De laatste dans
Sarah Hall – De Michelangelo van Coney Island
Arthur Japin – De grote wereld