Een immigrantenleven
Mexicaanse roman over een zusje en de dood van haar broertje.
De dood van een broer of zus levert veel literatuur op. Ook voor Brenda Navarro een onderwerp dat ze weliswaar niet zelf heeft ondervonden, maar dat ze gebruikt om nog meer zaken aan het licht te brengen, zoals het Odyseussyndroom, een syndroom van een migrant met chronische en meervoudige stress.
We kunnen alles wel benoemen, maar dit verhaal heeft zoveel sociale thema’s, van immigratie, pesten, discriminatie, armoede, alleenstaande moeder tot zelfmoord, dat ik het boek niet onder één noemer wil vangen, ook al wordt er regelmatig gesuggereerd dat dit boek over migrantenstress gaat.
Zelfmoord
Het is een aangrijpend verhaal over een jonge vrouw die met haar jongere broertje haar moeder achterna emigreerde van Mexico naar Spanje en geconfronteerd wordt met een broer die van lief naar onuitstaanbaar verandert en tenslotte zelfmoord pleegt.
Het verhaal meandert langs vragen die misschien antwoord geven op het waarom Diego’s lichaam van vijf hoog te pletter sloeg op de stoep. Hun trieste jeugd met een moeder die niet altijd een moeder was en er eerst alleen vandoor ging naar Spanje, haar kinderen bij haar ouders achterlatend.
Vampire Weekend
Het moeilijke leven van immigranten in Spanje, voor de vrouwen alleen schoonmaak- en oppasbaantjes. Armoede troef en discriminatie. Maar de moeder voelt zich thuis in Spanje, haar kinderen, en vooral Diego niet. Die vond school een hel, waar hij werd gediscrimineerd en gepest. Madrid vond hij ook een vervelende stad, Mexico werd gemist. Kortom, de immigratie pakte vooral voor Diego niet goed uit en het enige dat voor hem overbleef was zijn adoratie voor de Indie-pop van Vampire Weekend.
Een haperende liefde
Het verhaal is geschreven als één monoloog, dat springt van de ene naar de andere tijd, van heden naar het verleden. De zus praat over het vertrek van haar moeder, haar onbekende vader, de grootouders, haar eerste vriendje, vriendinnen van haar moeder in Spanje, zoveel herinneringen die zich vooral rondom Diego afspelen. De laatste keer dat ze Diego zag, de veranderingen die Diego onderging, hoe ze het nieuws hoorde, hoe ze reageerde op zijn dood, wat er gebeurde met twee vriendinnen van haar in Mexico, met haar grootouders en hoe ze zoveel mensen nu heeft zien vertrekken uit het leven.
Een leven vol teleurstellingen, een moeder die op haar eentje haar kinderen een betere toekomst wilde geven, maar niet per se wist hoe. De haperende liefde tussen de moeder en de kinderen wegens immigratie. Een zus die op haar broertje past bij afwezigheid van de moeder, een zus die haar broertje moet loslaten omdat het de taak van de moeder is om haar kinderen op te voeden.
Spanje vol discriminatie. Standenverschil. Uitbuiting. Vrouw zijn. Het leven zit vol uitdagingen, die de zus gelaten over zich heen laat gaan, soms de waarheid ombuigt om de liefde te omarmen, soms de waarheid niet onder ogen wil komen, om de lieve vrede met haar broertje te bewaren.
Aangrijpend, aandoenlijk, soms zelfs rauw
Brenda Navarro schrijft als een zware locomotief die eenmaal vertrokken van geen ophouden weet en doordendert. De verteller haalt alles naar voren wat maar van invloed heeft kunnen zijn op de transformatie die haar broertje onderging. Haar twijfels, haar woede, zoveel vragen, kleine gelukkige momenten, zodat we een beeld krijgen van een gebroken gezin waar overleven voorop staat en het geluk een verre droom. Aangrijpend, aandoenlijk, soms zelfs rauw. De stroom woorden pakt je bij de lurven en laat je niet meer los, uiteindelijk een droeve waarheid onthullend, die langzaam uit de mist te voorschijn komt. Een bevlogen schrijfster om van te houden.
Brenda Navarro – Het geluid van een lichaam (Ceniza en la boca, vert. Joep Harmsen), Das Mag 2024
Leestips
Een alleenstaande moeder in Spanje:
Elena Medel – De wonderen
Armoede in Mexico:
Fernanda Melchor – Orkaanseizoen
Over een dienstmeisje in de grote stad:
Alia Trabucco Zéran – Schoon
Immigratie:
Shida Bazyar – Vuur
Monica Ali – Brick Lane
Kamila Shamsie – Huis in brand
Hengameh Yaghoobifarah – Ministerie van Dromen
Ocean Vuong – Op aarde schitteren we even
Aravind Adiga – Gratie