De teleurstelling
Duitse roman over vrijgelaten RAF-terrorist.
Alle ingrediënten zijn er om een prachtige opvolger te schrijven van Bernard Schlinks grote literaire succes De voorlezer.
De voormalige RAF-terrorist Jörg krijgt van de presisdent van Duitsland gratie en mag na 20 jaar de gevangenis verlaten. Zijn zus Christiane, die Jörg min of meer heeft opgevoed, heeft om dit te vieren vrienden van hem uitgenodigd om zijn eerste vrije weekend in haar landhuis te komen vieren.
Het landhuis, dat ze sinds kort heeft gekocht met een vriendin, is vervallen en heeft geen elektriciteit. De vrienden, twee echtparen waarvan een met een tienerdochter, de andere een dominee, de schrijver Marko, Ilse, een jonge lerares die heimelijk verliefd op Jörg is en journalist Henner zijn gespannen naar wat ze kunnen verwachten van dit weekend.
Al tijdens de eerste gezamelijke avondmaaltijd dreigt het mis te gaan. Eerlijke vragen over zijn gevoelsleven tijdens de gevangenschap worden op Jörg afgevuurd, die worden gepareerd door Christiane die als een moederkloek haar jong verdedigt: Jörg is maar net vrij, moet hij zich dan al verantwoorden voor zijn gevoelens van vroeger?
Marko wil dat Jörg onmiddellijk de wapens weer opneemt door een gepeperd persbericht uit te laten gaan. Christiane doet haar best dit in goede banen te leiden, zonder haar broer daarover te vertellen. Jörg zelf beschuldigt vriend Henner van verraad: hoe durft hij zich hier te vertonen? Christiane weet de ruzie in de kiem te smoren. Later blijkt dat zij meer afweet van dit verraad.
Ilse slaat de gesprekken gade zonder zich erin te mengen. Na het bestuderen van alle RAF-zaken, heeft ze nog geen idee wat er in de hoofden speelt van terroristen die mensen hebben gedood. Maar dat wil ze wel weten, want ze schrijft een fictief verhaal over een huisvader die zijn gezin verlaat en zogenaamd zelfmoord pleegt om anoniem het terrorisme in te gaan.
Schuld en boete, liefde en verraad zijn de hoofdthema’s van dit wel heel tamme verhaal van Bernard Schlink. Je zou bijna denken dat Ilse de schrijfster van het boek is, want net als Ilse heeft Schlink moeite met het zich in de hoofden verplaatsen van zijn personages. De karakters, net als de gesprekkken, blijven bij algemeenheden steken en het thema van schuld en boete rond het RAF-thema raakt hierbij bijna zelfs naar de achtergrond.
Ook al draait het thema rond een heftig verleden van terroristen, de personen die zich dit weekend hebben verzameld voor de vrijlating van Jörg, hebben meer weg van een stelletje ingezakte burgers die een weekendje uit zijn en hun mooiste herinneringen ophalen aan de oude goede tijd. Geen discussies over de politiek en wat er in die 20 jaar van gevangenschap is voorgevallen, alleen een zwakke oproep om het terrorisme weer nieuw leven in te blazen.
Misschien heeft Schlink daarom dit boek geschreven, om te bewijzen dat revolutionairen bij het ouder worden hun idealen verliezen. Ook al vinden er een paar incidenten plaats, het weekend is saai, net als Schlink’s verhaal, waar geen vonken vanaf spatten, noch enige emotie.
In Uwe Timm’s roman Rood speelt hetzelfde thema een rol: die van uitgebluste Duitse anarchisten. Maar Timm weet wel tot de essentie van het onderwerp door te dringen en schrijft met meer kennis en gevoel over dit onderwerp. Ook de Italiaanse schrijfster Lidia Ravera buigt zich met heel wat meer passie over het thema van een samenkomst van oude revolutionairen in haar roman Het feest is afgelopen.
De enige verdienste van Het eerste weekend is dat je gaat nadenken over de tijd dat de Rote Armee Fraktion aktief was. En wat er van al die mensen is geworden… Een roerige geschiedenis uit Duitsland, die Schlink heeft gereduceerd tot vage herinneringen uit een verleden dat nog niet zo heel lang geleden was.
Bernard Schlink – Het eerste weekend (Das Wochenende, vert. Gerda Meijerink). Cossee 2008
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
De voorlezer
Over oude revoluties:
Marta Barone – Verzonken stad
Uwe Timm – Rood
Lidia Ravera – Het feest is afgelopen