Stierf Tsjaikovski aan de cholera?
Nederlands verhaal over de verdachte dood van de componist Tsjaikovski.
Arthur Japin is een van de weinige Nederlandse schrijvers wiens werk ik probeer te volgen. In 1987 brak hij door met zijn roman De zwarte met het witte hart, een semi-historische roman over twee Afrikaanse prinsen die in Nederland hun opvoeding kregen. Mijn lezers-hart had hij hiermee gewonnen. Sindsdien volgde een rits andere boeken, veelal gestoeld op verborgen hoekjes uit de geschiedenis. Ze zijn niet allemaal even mooi: Maar buiten is het feest heb ik zelfs niet uitgelezen, zo’n zeurderige en niet overtuigende toon gebruikte hij daar, en ook De Overgave kon me niet echt bekoren, ik had het gevoel dat alles er een beetje met de haren was bijgetrokken.
In deze latere roman heeft Japin weer een nieuwe historische achtergrond aangeboord: het puriteinse Rusland van de negentiende eeuw en het leven van de o zo bekende componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Wat veel mensen misschien niet weten, is dat Tsjaikovski in 1893 officieel aan de cholera stierf, maar dat de praatjes over een andere versie van zijn dood niet zijn uit te roeien. Dat is het geheim waarover Japins roman gaat.
Hoofdpersoon is Kolja, de doofstomme leerling en later pleegkind van de broer van de fameuze componist, Modest Tsjaikovski. Kolja deelde een groot deel van het leven van de twee broers en leerde zelfs een beetje praten. Wanneer Tsjaikovski is overleden, haast hij zich naar Sint-Petersburg, waar hij Tsjaikovski’s huis in rep en roer vindt en waar het gonst van de geruchten, geheimen en ruzies. Hij is de ideale spion, omdat iedereen weet dat hij doof is. Maar Kolja heeft veel geleerd, onder andere liplezen, en ‘hoort’ dus meer dan menigeen denkt: een geboren detective.
Deels gaan we terug in het verleden: Kolja wordt niet bepaald met beide armen ontvangen door Pjotr Iljitsj’ broer Modest. Dus moet er nog wat worden gevist in het verleden, waar we ook het geheim van de broers (en van Kolja) ontdekken: ze zijn homoseksueel, iets wat in het toenmalige Rusland (en het huidige) niet werd getolereerd. Zie hier het thema van het boek.
Japin is een door de wol geverfde schrijver, die moeiteloos in andermans huid kruipt, zoals die van Kolja of Modest. Ook heeft hij prima geleerd hoe een historische achtergrond in zijn boeken te plaatsen. Hij weet woorden en zinnen vlot aan elkaar te rijgen en weet ook beeldend goed over te komen. Niets speciaals, zelfs een beetje spannend, gewoon lekker onderhoudend en redelijk strak: een van zijn betere boeken (Ik blijf Vaslav zijn hoogtepunt vinden).
Arthur Japin – Kolja, De Arbeiderspers 2017
Leestips:
Nog meer boeken van Arthur Japin:
Vaslav
De overgave
De grote wereld
Een schitterend gebrek
De droom van de leeuw
De zwarte met het witte hart
Een roman over de Tsjaikovskistraat in Moskou:
Pieter Waterdrinker – Tsaikovskistraat 40