Liefde en eenzaamheid in Corruptistan
Oekraïnse satire over een man die president wordt.
Hoe komt een president aan de macht en hoe voelt een president zich wanneer hij deze macht eenmaal heeft bedongen? Waarschijnlijk zijn er grote verschillen, maar opvallend is dat het leven van de hoofdpersoon uit de roman Roofdieren van de Angolese schrijver Pepetela (die weliswaar geen president werd, maar zich wel zo machtig voelde als een president) en dat van de president van een niet nader genoemd staatje (Corruptistan) onder de rook van Rusland uit het nieuwste boek van de Oekraïense schrijver Andrej Koerkov veel overeenkomsten vertonen: als niet opvallende jongeren uit de armere klassen weten ze met behulp van vriendjes en corruptie naar de top door te breken. Opvallend is ook dat ze nooit de uiteindelijke machthebbers zullen worden, altijd zullen er zich achter hen mensen verschuilen die de werkelijke macht uitoefenen.
Andrej Koerkov, zelf een inwoner van de jonge republiek Oekraïne, weet er alles van en heeft zijn pen dan ook gescherpt om een satire te schrijven over de poppen die het land regeren. Sergej Pavlovitsj kruipt in Kiev uit de armoede en na wat gebroken huwelijken en voordat hij het zelf beseft is hij opeens president. Uiteraard een president met problemen: op politiek gebied moet hij eeuwig schipperen met het machtige Rusland van Poetin en een grote elektriciteitsmagnaat dreigt zijn land in het donker te zetten. Zijn persoonlijke problemen nemen grote dimensies aan als blijkt dat hij na een hartoperatie opeens vol met sproeten komt te zitten en de vrouw van de hartdonor vlakbij het hart wil blijven wonen. En dat is nog het minste van de problemen die zijn nieuwe hart hem geeft.
Met absurde situaties doet het boek soms aan een James Bond-film denken (o.a. wanneer de president moet worden gered van een staatsgreep) en in de verte tipt het boek aan een politieke thriller met alle intriges rondom de president, maar het verhaal heeft ook beslist de vorm van een roman over een vertwijfelde, eenzame man.
Door regelmatig terug te schakelen naar verschillende periodes uit het leven van Sergej Pavlovitsj, leren we hoe deze Russische opportunist uiteindelijk president wordt van een staatje dat overeind moet zien te blijven te midden van politieke intriges. Het ijszwemmen dat hij vroeger met vrienden deed en nu in zijn presidentiële zwembroek doet met hoogwaardigheidsbekleders zoals president Poetin, heeft hem kennelijk niet zo gezond gemaakt, omdat hij een nieuw hart moest. Bovendien hebben Pavlovitsj’ oude liefdes hem geen presidentsvrouw opgeleverd. Sergej Pavlovitsj is een eenzame president die niet goed weet wie hij kan vertrouwen en ziet overal een complot in. Zijn assistent, die op een dag wel weer zal verdwijnen zoals al zijn assistenten, heeft hij zelfs geen naam gegeven om niet in de verleiding te komen om zich aan hem te hechten.
Het is eenzaam aan de top, én spannend. En romantisch, want er duikt uiteindelijk toch nog een liefde op in het leven van de eenzame president. De laatste liefde van de president is een vrolijke satire op de eigenzinnige Oekraïne, een vroeger door Rusland strak georganiseerd land dat sinds 1991 opeens zijn eigen boontjes moest doppen en dat met veel verve doet, vooral op cultureel gebied.
De schrijver Sergej Pavlovitsj werd in 1961 in Sint Petersburg geboren en groeide op in Kiev, de tegenwoordige hoofdstad van de Oekraïne. Hij werkte o.a. als gevangenbewaarder, cameraman en scriptschrijver. De laatste liefde van de president is zijn achtste roman.
Andrej Koerkov – De laatste liefde van de president (Poslednjaja ljoebov prezidenta, vert. Eva van Santen) Nieuw Amsterdam Uitgevers 2008
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Grijze bijen
Satire op Rusland:
Sasja Filipenko – Hetze
Op naar de macht:
Pepetela – Roofdieren
Aravind Adiga – De witte tijger
Over een echte dictator:
Mario Vargas Llosa – Het feest van de bok
Over een Afrikaanse dictator:
Chinua Achebe – Termietenheuvels in de Savanne
Wit-Rusland en zijn dictatuur:
Sasja Filipenko – De ex-zoon