Verblekende herinneringen
Spaans boek vol herinneringen.
De rol van de verteller in een boek is allesbepalend. Wanneer de stem genoeg kracht heeft om de lezer aan zich te binden, kan de schrijver zich zelfs een boek veroorloven waarin geen echte roman schuilt met een duidelijk begin en einde, maar, zoals in dit boek, met een ogenschijnlijk willekeurige aaneenschakeling van herinneringen.
De naamloze verteller lijkt even de weg kwijt te zijn in het leven. Zijn vijftigste jaar is aangebroken. Ondanks die leeftijd valt het hem zwaar dat zijn ouders er niet meer zijn. Ze laten hem niet los, kijken over zijn schouder mee naar wat hij van zijn mistroostige leven heeft gemaakt. Het is alsof met hun leven ook zijn leven voor een deel verdwijnt. Zijn moeder is amper een jaar geleden gestorven, zijn vader al heel wat langer geleden. Een verleden met een huwelijk, scheiding en de nodige alcohol heeft hem twee zonen geschonken, kinderen die zich echter amper iets van hun vader aantrekken.
Dus probeert deze leraar, die ooit voor klassen vol moeilijke kinderen stond, het mooie uit zijn leven te destilleren om de moed erin te houden. Maar hij is al zo teleurgesteld door het leven dat een zwaar sarcasme de boventoon voert. Hij had een vader van wie hij meer liefde had willen hebben, maar die liever de mooie schijn ophield tussen vrienden en deed of hij heel wat voorstelde, terwijl, daar is de verteller van overtuigd, als ze niet zo arm waren geweest, hij vast een veel gelukkiger man was geworden.
Van zijn moeder heeft hij chaos geërfd, dat is te merken aan hoe de herinneringen van de hak op de tak springen. Een terugkerende gebeurtenis is zijn bezoek aan de koning, misschien wel het hoogtepunt in zijn leven. Ook al was hij een middelmatige schrijver, hij werd tezamen met andere schrijvers uitgenodigd voor een diner met de koning. Het huis van de koninklijke hoogheid hangt vol met gezichten van zijn voorouders, een zichtbaar verleden. De verteller zucht dat hij geen noemenswaardig verleden heeft, met voorouders die amper hebben bestaan; geen foto’s noch verhalen hebben de tijd overleefd.
Herinneringen komen en gaan: aan woonplaatsen, straten, auto’s, vakanties, leerlingen, maar vooral aan de ouders en zelfs een broertje die een minimum aan plek in het verhaal heeft. Foto’s komen te voorschijn, de schamele bewijzen van hoe zijn ouders eens gelukkig waren. Soms denk je dat dit een lofrede is op de ouders, zo blijft hij maar over hen doorgaan, maar je krijgt ook vaak het idee dat hij helemaal niet van zijn ouders hield, gezien de manier waarop hij soms commentaar levert op zijn herinneringen..
De jaren zestig in Spanje liggen op de achtergrond, slechts weinig politiek. Het is een onzekere verteller die echter met ferme woorden een leven aan het papier toevertrouwd. De scène waarin de verteller mismoedig naar de zorgvuldig uitgekozen koekjes staart, die zijn kinderen niet wilden hebben, is een van de mooiste uit het boek. En zo weet deze min of meer mislukte vader, die eigenlijk ook een mislukte zoon was, het hart van menig lezer te stelen.
De stem van Manuel Vilas grijpt je bij de lurven en ook al zijn er geen geheimen die de lezer wil zien onthuld, ook al wordt er niet helemaal uit de doeken gedaan waarom een huwelijk is spaak gelopen, of worden er geen nare ziekten opgevoerd die levens nemen en anderen overhoop gooien, het leven van deze middelmatige Spaanse leraar en schrijver blijft boeien, louter en alleen door dat randje sarcasme, een klein plukje humor en dat heerlijke aroma van een man die geen hoge pet op heeft van het leven en wanhopig op zoek is naar de positieve kant van zichzelf. Een lange, uitdagende gedachtegang over een mislukt leven, waar de eenzaamheid nu ook heeft toegeslagen.
Manuel Vilas – Ordesa (Ordesa, vert. Trijne Vermunt), Podium 2020
Leeslinks
Mopperende vertellers over hun leven:
Penelope Lively – Moon tiger
Francesco Pecoraro – Leven in tijden van vrede
Yasmina Reza – Droefenis