Een kopje bitter zoete, verslavende chocolade
Georgisch/Duitse familiesaga over 8 generaties van een Georgische familie.
Er zijn mensen die opkijken tegen dikke boeken. Voor mij kunnen ze niet dik genoeg zijn. Hier is er weer een, ditmaal met ruim 1200 pagina’s. Niet alleen is het een stevig formaat, het is ook nog eens een gevaarlijk boek, want er is een flinke kans op verslaving wanneer je eenmaal in dit boek begint te lezen. Het is moeilijk deze familiesaga naast je neer te leggen, zeker in de winterdagen wanneer niets zo fijn is als je lekker terugtrekken op een warm plekje om te lezen.
Een ander aspect wat ik graag zie in een boek is dat je iets van de geschiedenis leert. Ook hieraan voldoet dit boek. Wie kent er nou de geschiedenis van Georgië, dat bijna twee eeuwen het juk van Rusland te verduren had. Het is ook weer niet zo dat de schrijfster haar land van herkomst uit den treuren beschrijft en je na het dichtklappen van het boek je je een expert waant op het gebied van Georgië: Haratischwili tipt de geschiedenis net genoeg aan om je te verbazen of nieuwsgierig te maken. Heb je het tv-programma Wie is de Mol? in 2018 gevolgd, dan heb je er ook nog genoeg beelden bij gekregen: de serie speelde in dit prachtige land, waar het oude grandeur, mysterieuze kloosters en berglandschappen liet zien, zo mooi dat Zwitserland er bijna bij verbleekte.
Het verhaal is natuurlijk ook een belangrijk aspect van een boek. En ook hier voldoet het aan de meeste eisen. Sterker nog: het staat vol met – soms zelfs – bloedstollende verhalen over acht generaties van een familie en wordt verteld door een telg uit de zevende generatie, die de verhalen bij elkaar heeft gesprokkeld om ze door te geven aan de volgende generatie.
Het is een stevige familiesaga, die begint bij de Russische Revolutie en eindigt in de moderne tijd. Het speelt grotendeels in Georgië, maar ook kort in Rusland en in Engeland. Het begint bij Stasia, de dochter van een chocolademaker, een meisje dat als ballerina ergens in Parijs op een podium wilde staan, maar gegrepen door de liefde en de geschiedenis geregeld verstrikt raakte in de woelige wateren van oorlog en revolutie. Ook haar kinderen konden niet om de geschiedenis heen: de een een trouwe vazal van het communistische regime, de ander verliefd op een landverrader, met de nodige gevolgen. Deze tweedeling probeert de familie uit elkaar te jagen, maar de familiebanden blijken heel sterk. Vooral Stasia, die een hoge prijs voor haar liefde moest betalen, doet er alles aan de familie bijeen te houden, zowel de Russisch gezinde, als de afvalligen. Het is een stortvloed aan gebeurtenissen, de een overlopend in de andere, de meeste gebeurtenissen met gevolgen die doorsijpelen naar andere generaties. Geheimen die bewaard of prijsgegeven worden, trouw die wel of niet wordt beloond, beloftes die moeten worden ingelost, wraak met grote gevolgen, en vooral de dromen over vrijheid. Het ene verhaal na het andere verhaal ontspint zich daar tussen de groene, vruchtbare heuvels van Georgië, een land dat zich plooide naar het Russische communisme, waartussen de familietragedies langzaam voort kabbelden.
De constante rode draad is een geheim recept voor chocolade, dat onweerstaanbaar is, maar volgens de familie ongeluk brengt. Is deze chocoladevloek te doorbreken? Het is echter niet de chocolade die je verslaafd maakt (ook al hunker je ook naar zo’n hapje toverdrank), maar de manier waarop de schrijfster de lotgevallen van de familie brengt. Zonder cliffhangers blijf je ook doorlezen. Zonder iedereen sympathiek te vinden, wil je nog weten hoe het afloopt. Hoewel het verhaal rechtlijnig is, grijpt de vertelster soms terug naar het verleden, of laat ze wat doorschemeren over de toekomst: een vertelstijl die je stevig bij het verhaal houdt. Al deze aspecten maken Het achtste leven tot een prachtige familiesaga, die zich gerust mag scharen tussen de andere grote familiesaga zoals De Buddenbrooksvan Thomas Mann en Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Marquez. Bovendien heeft het een snufje Het huis met de geestenvan Isabel Allende, een stukje Napolitaanse romans van Elena Ferrante en zelfs een vleugje Rode rozen en tortilla’svan Laura Esquivel.
Het achtste levenwerd door dagblad Trouw uitgeroepen tot beste boek van 2017. Ik schaar me achter deze mening. Het heeft Georgië positief op de wereldkaart gezet en het is een genoegen om het te lezen. Een wondermooi boek.
Nino Haratischwili – Het achtste leven {Das achte Leben. (für Brilka)}, vert. Elly Schippers en Jantsje Post), Atlas Contact 2017
Leestips:
Van dezelfde schrijfster:
Het schaarse licht
De kat en de generaal
Familiesaga:
Thomas Mann – De Buddenbrooks
Isabel Allende – Het huis met de geesten
Gabriel García Márquez – Honderd jaar eenzaamheid
Over Rusland:
Pieter Waterdrinker – Tsjaikovskistraat 40