Uit de sprookjeswoestijn
Bekende sprookjes verteld als moslim-sprookjes.
Sprookjes lees je voor voor kinderen, maar oorspronkelijk waren sprookjes bedoeld als een lesje voor volwassenen. Deze kleine sprookjesbundel van de in Engeland geboren Naema Tahir (met een Pakistaanse achtergrond) is voor volwassenen en in het bijzonder voor moslima’s.
Het zijn zeker geen sprookjes voor kleine kinderen, gezien de bijtende en sarcastische lading die erin verstopt is. Maar er is ook de nodige humor, en deze humor schuilt vooral in de manier waarop Tahir westerse sprookjes heeft ‘ver-moslimd’. Hiervoor gebruikt ze beeldende clichés en gebruikt ze eigen commentaar tussen haakjes om de zaken nog meer aan te dikken. Zo is de wolf die Roodkapje (Groenkapje) ontmoet een afvallige moslim (als het hem uitkomt) en moet ze door het probleembos op zoek naar haar oma, slaapt de prinses op kikkererwten, is de zoen die Doornroosje (een maagd!) moet wakker kussen een moreel probleem voor haar vader en komt Sneeuwwitje (Saharawitje) bij zeven eunuchen.
De sprookjes van Tahir zijn een satirische kijk op vooral de rol van de moslimvrouw die in alles mannen moet gehoorzamen, zonder sluier een hoer is, niet intelligenter als een man kan zijn, tot haar huwelijk maagd moet blijven en alleen maar in de weer om zo vroom mogelijk te zijn.
Maar niet alleen de man-vrouw-verhouding in de moslimwereld wordt gehekeld. Ook geeft Tahir regelmatig een sneer weg over mensen die boeken publiceren over de de moeilijke verstandhouding tussen de Oosterse en Westerse cultuur en hierdoor slapend rijk worden in de Westerse wereld. Zo denkt de bekeerde Wolf er wel eens over om naar de Westerse wereld te vluchten om dan een gekuisde versie van de koran (de vader had Groenkapje een versie van de koran meegegeven waarin alle vrouwenrechten waren geschrapt) aan de man te brengen, waardoor hij heel beroemd zou worden.
Terwijl de sprookjeskarakters meestal heel zwart-wit zijn, ze zijn of slecht of goed, en de goeden meestal beloond worden in de sprookjes, is het opvallend dat in Tahir’s sprookjes niet alle goede mensen beloond worden. Sterker nog, de slechten komen vaak weg met hun gekonkel: zo worden de lelijke halfzussen aan dezelfde prins als Assepoester uitgehuwelijkt, blijft de stiefmoeder van Saharawitje uiteindelijk nog steeds de vroomste moslima van het land, breekt Schoonheid toch haar woord tegenover een niet-moslim om haar vader te gehoorzamen, blijft de slapende maagd eeuwig slapen en richt Groenkapje samen met de Wolf en oma een organisatie op onder de naam ‘Steuncomité van Voormalige Afvalligen en Voorheen Ongesluierde Bejaarde Moslima’s’.
Naema Tahir is een mensenrechtenactiviste en ze heeft genoeg van haar venijn in de verhaaltjes gestopt om alle moslima’s aan het denken te zetten. Maar niet alleen moslima’s. Ook een niet-moslima-lezer zal de bijtende humor inzien van deze sprookjes die niet alleen een moslimsluier hebben gekregen, maar ook nog eens zijn gemoderniseerd en vermaakt tot wel heel actuele, hedendaagse sprookjes.
Zoals het een echt sprookjesboek betaamd, zijn de verhalen prachtig uitgegeven met luchtige tekeningen en versiersels, gemaakt door Saelee Oh.
Naema Tahir – Groenkapje en de bekeerde wolf, Meulenhoff 2008
Leeslinks
Sprookjes voor volwassenen:
Saskia de Coster – Jeuk
Karen Duve – De ontvoerde prinses
Erlend Loe – Maria & José
Amos Oz – Plotseling diep in het woud
Juri Rytcheü – Teryky
Rascha Peper – Waterscheerling