Een leven in ballingschap
Koerdische roman over een man wiens politiek voorrang kreeg boven liefde.
Het is herfst 1923. Memduh Selim Bey vertrekt met twee koffers vanuit Istanbul naar een leven in ballingschap. Hij reist via Egypte naar Syrië, nog onder Frans mandaat, naar het stadje Antakya, waar Memduh Selim Bey zijn ziel zal vestigen en zijn hart zal verliezen.
Memduh Selim Bey is intellectueel en werkt als leraar en inspecteur bij het middelbare onderwijs. Ondanks dat hij de Franse politie beloofd heeft niet aan politiek te doen, ontmoet hij overal zijn mede-ballingen, Koerden die verspreid zijn over het Midden-Oosten en nog veel verder weg. Het zal niet lang meer duren of hij reist af naar conferenties in Beiroet en Damascus om de Koerdische zaak te bespreken.
Maar eerst wordt hij verliefd op de schone dochter van een Tsjerkessische vriend. Zijn hart slaat op hol als hij haar op haar viool hoort spelen en vervolgens haar schoonheid mag aanschouwen. Maar er zijn tradities waar ze zich aan moeten houden. Memduh Selim bezoekt zo vaak mogelijk zijn Tsjerkessische vriend.
Toch maakt hij zich niet op om te trouwen. Als intellectueel vooraanstaande Koerd moet hij reizen en strijden. Wanneer hij de trouwdatum heeft vastgesteld, moet echter eerst de Ararat-berg worden verdedigd.
Mehmed Uzun (1953 – 2007) was een vooraanstaand Koerdische schrijver. Sinds 1971 werd het leven hem in zijn geboorteland Turkije lastig gemaakt wegens zijn politieke en journalistieke activiteiten en werd hij meerdere malen gearresteerd. In 1977 besloot hij tenslotte te vluchten en kwam terecht in Zweden waar hem politiek asiel werd verleend. Zijn boek Inleiding in de Koerdische literatuur is in Turkije verboden.
Mehmed Uzun voelde zich geheel verloren in Zweden. Het kostte hem tijd een nieuw leven en een nieuwe taal te leren. Vanuit deze nieuwe wereld ontdekte hij dat niet alleen het Koerdische volk problemen had. Dat alle dictators even erg zijn. Hij legde een brug tussen de Koerden en de wereld, hij werd een wereldburger. Wat hem door sommige Koerdische partijen niet geheel in dank wordt afgenomen. Mehmed Uzun vond dat verschillende volkeren naast elkaar moeten kunnen leven. Niet alleen in Zweden, maar ook in Turkije en de rest van de wereld.
In de schaduw van een verloren liefde is het verhaal van een van de geestelijke wegbereiders van de Koerdische vernieuwingsbeweging van de 20ste eeuw, Memduh Selim Bey. Uzun heeft de hoofdpersoon niet alleen als politieke leidsman neergezet, maar ook als eenzame balling die geen stabiliteit in zijn leven wist aan te brengen. Eerst verscheurd door het lot van zijn volk, vervolgens verscheurd door de liefde die hij hiervoor heeft laten schieten. De Koerdische politiek vormt slechts het decor van dit boek. Het echte thema is de ballingschap en de liefde.
De hoofdpersoon Memduh Selim Bey is nooit een wereldburger geworden. Hij ging ten onder aan de opoffering voor de zaak van zijn volk, maar vergat daarbij te leven. Zijn grootste liefde gaf hij geen kans waardoor hij twee mensen levenslang ongelukkig maakte.
In de schaduw van een verloren liefde is een prachtig eenvoudig geschreven liefdesdrama met de Koerdische zaak op de achtergrond, over een man die geen keuzes kan maken.
Mehmed Uzun – In de schaduw van een verloren liefde (Siya Evine, vert. Evert van den Broek) De Geus, 2002
Leeslinks
Andere verhalen over ballingschap:
Kader Abdollah – De reis van de lege flessen
Kader Abdollah – Spijkerschrift
Milan Kundera – Onwetendheid