Victoria Hislop – Het eiland
Twee mooie boeken over lepra
Engelse roman over het lepra-eiland Spinalonga bij Kreta (Griekenland) en Amerikaanse roman over het lepra-eiland Nagashima (Japan).
In de westerse wereld is lepra een besmettelijke ziekte uit het verleden. De geneesmiddelen tegen deze ziekte werden rond midden vorige eeuw gevonden en het beeld van lepralijders is langzaam uit de moderne wereld verdwenen. De ziekte was zo besmettelijk dat bij het minste teken van melaatsheid iemand werd afgezonderd van de gemeenschap, veelal opgesloten in een kamp.
In het begin van de 20ste eeuw werden in Griekenland lepralijders weggestopt op een eilandje voor de kust van Kreta: Spinalonga. Nadat de lepra eindelijk kon worden genezen, verliet de laatste persoon in 1962 het eilandje en jarenlang werd het gebied gemijd, maar nu dwalen toeristen over het eiland en bezoeken het kleine dorpje en de gebouwen die er nog overeind staan.
De Engelse schrijfster Victoria Hislop schreef een roman over twee zussen, waarvan er eentje lepra kreeg en werd verbannen naar Spinalonga. Eigenlijk gaat het een boek over vier generaties vrouwen: Alexis is een Engelse toeriste die Kreta bezoekt en besluit er achter te komen waarom haar oorspronkelijk uit Kreta komende moeder Sofia zoveel zwijgt over haar verleden.
De familiegeheimen brengen de lezer naar het kleine Griekse dorpje Plaka, waar Giorgis’ vrouw wordt verbannen naar Spinalonga en hij achterblijft met de opvoeding van zijn twee dochters Maria en Anna. Met de jaren komen er twee neven op vrijerspad, die dingen naar de handen van de meisjes. Maar er is uiteraard ook een ziekte die roet in het eten gooit. En jaloersheid, haat en ontrouw.
Zoals het vaak met zussen is, hebben de twee tegenovergestelde karakters: Maria offert zich graag op voor anderen, is vlijtig en goed in het huishouden, Anna probeert de huishoudelijke klusjes van jongs af te ontlopen en wil alles alleen maar voor eigen gewin.
En dan is er het leven op Spinalonga, waar een gemeenschap is ontstaan met een burgemeester, een ziekenhuis, en een specialist die wekelijks van het vasteland naar het eiland komt om de zieken te verzorgen.
Allemaal ingrediënten voor een mooie roman rond een eilandje van bannelingen voor Griekenlands grootste eiland Kreta. Het boek is inmiddels verfilmd voor een tv-serie op de Griekse tv Mega.
Een bekend lepra-eiland in Japan was Nagashima waarover de Amerikaanse schrijver Jeff Talarigo zijn roman The Pearl diver (niet vertaald in het Nederlands) schreef. Net zoals Victoria Hislop beschrijft hij de leprozengeschiedenis op dit eiland, vermengd met het fictieve verhaal over een lepra-patiënte: Mrs. Fuji.
In dit verhaal geen grote romantiek zoals in dat van Victoria Hislop, maar het vertederende verhaal van een meisje dat bruut uit haar wereld wordt gerukt omdat ze lepra heeft en in een barbaarse wereld terechtkomt van verstoten mensen. In tegenstelling tot Victoria Hislop gaat Talarigo veel meer in op de onmenselijke aspecten van het leven in zo’n melaatsengevangenis. En geeft hij een duidelijk historisch overzicht wat er allemaal veranderde in de aanloop naar de tijd dat de ziekte kon worden genezen.
De jonge parelduikster wordt mrs. Fuji, een innemend personage, dat als een parmantige dame een nieuw leven opbouwt tussen de zieke mensen. Wanneer ze genezen is en het eiland wordt opengesteld, treedt ze de nieuwe wereld aarzelend tegemoet. Of ze daar haar geluk terug zal vinden, is nog maar de vraag.
Het is vooral het hartveroverende verhaal over mrs Fuji die de rauwe kanten van de geschiedenis van Nagahsima verzachten. Een mooi en indrukwekkend boek over een ziekte die helaas nog lang niet de wereld uit is, maar wel veel beter wordt begrepen en te genezen is
Jeff Talarigo – The pearl diver (niet vertaald in het Nederlands), Nan A. Talese, 2004
Victoria Hislop – Het eiland (The island, vert. Karien Gommers en Hanneke van Soest, De Boekerij 2007
Leeslinks
Al lezend wijzer worden over ziektes:
Clare Allen – Poppy shakespeare
Trezza Azzopardi – Herinner mij
Andrea Barrett – Levenslucht
Marian Boyer – Fantastisch lichaam
Timothy Findley – Pelgrim
Karin Fossum – Het huis der dwazen
Sofie Laguna – Één voet verkeerd
Thomas Mann – De toverberg
Amélie Nothomb – De hongerheldin
Andrew O’Hagan – Het idool
Elisabeth Robinson – De wonderlijke avonturen van de zusjes Hunt
Pelle Sandstrak – Mr. Tourette en ik
John Wray – Lowboy