Verlos me van het kwaad
Roman over een Spaanse schrijver en een Amerikaanse Vietnamveteraan.
Een jonge Spaanse schrijver neemt een baan aan in Amerika als assistent docent Spaans. Zo komt hij in het kleine stadje Urbana in de Midwest, waar hij al snel collega Rodney Falk ontmoet. De aanleiding tot wekelijkse gesprekken waren lessen in Catalaans, maar al snel praten beide heren voornamelijk over literatuur. De schrijver, die vol twijfels zit over zijn eigen literaire aanleg, raakt in de ban van deze Vietmanveteraan, vooral als Rodney op een dag verdwijnt.
De schrijver denkt eindelijk een goed onderwerp te hebben gevonden voor een nieuwe roman. Maar schrijven over Rodney Falk blijkt niet de makkelijkste opgave. De vragen over Rodney’s oorlogsverleden blijven jarenlang door zijn hoofd spoken, ook al woont hij al lang en breed weer in Spanje en krijgt hij succes met een andere roman. Pas wanneer de tragedie de schrijver treft, beseft hij dat hij zijn oude vriend in Amerika weer moet gaan opzoeken om achter de waarheid te komen.
Lezers om de tuin leiden wat betreft de waarheid, is een van de grote eigenschappen van deze Spaanse schrijver, die vooral veel succes boekte met zijn vorige roman Soldaten van Salamis. Het thema van dat boek is de Spaanse burgeroorlog, wordt door een op Cercas lijkende ik-verteller uit de doeken gedaan en is een mix van semi-autobiografie, historische roman en pure fictie.
Ook in Sneller dan het licht past de schrijver deze stijl weer toe. Javier Cercas werkte een tijd op de universiteit in Urbana waar de ontmoeting met een Vietnamveteraan hem aanzette tot het schrijven van deze roman. Deze keer is de schrijver echter nog meer overtuigend in zijn rol van semi fictieve ik-verteller. Meer nog als in Soldaten van Salamis schrijft hij over zijn worstelingen met het schrijverschap. Niet alleen wil het verhaal over Rodney Falk niet vlotten, de schrijver krijgt ook nog last van succes: “Een ramp die elke schrijver kan overkomen.”
Zo komen we op het eigenlijke hoofdthema van het boek: verlossing. Wie of wat kan iemand van zijn schuldgevoel bevrijden? Rodney Falk vecht al tientallen jaren met dit vraagstuk en ook de schrijver krijgt met dit probleem te maken.
Het kwaad zit in de mens, ook al willen veel mensen dit niet geloven. Vooral in oorlogen of andere extreme situaties komt het kwaad naar boven in de mens. Of in meer normale situaties zoals succes hebben.
De vloeiende lange zinnen van Javier Cercas slingeren zich langs dit onderwerp. Over een man die verraad en machtswellust opbiecht, een man die vertelt hoe bot en ijdel hij is geweest. Heel langzaam beseffen de schrijver en de lezer in welke hel de man, die de echte duivel in zijn lichaam heeft gehad, moet hebben geleefd. Maar ook dat die hel overal kan zijn.
Sneller dan het licht is een pakkende roman over een man die op meeslepende wijze de getergde ziel van een schrijver blootlegt. Niet alleen een schrijver, een mens met vooral de neiging naar het kwade toe. In Sneller dan het licht is de hel de Vietnamoorlog. Ook al is er al heel veel over dit onderwerp geschreven en weet iedereen welke catastrofale effecten deze oorlog op de aanwezigen in Vietnam had, Javier Cercas heeft op originele wijze deze tragedie weer een nieuwe kant gegeven: de mens op zoek naar verlossing.
Javier Cercas – Sneller dan het licht (La velocidad de la luz, vert. Adri Boon), De Geus, 2006
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Soldaten van salamis
Andere roman over het kwaad:
Joseph Conrad – Hart der duisternis
Over de Vietnamoorlog:
Viet Thanh Nguyen – De sympathisant
Denis Johnson – Een zuil van rook
Geheimen na de oorlog:
John Griesemer – Niemand denkt aan Groenland