Globalisering
Engelse roman in 9 pakkende globaliserende verhalen.
De geestverwantschap begint met het verhaal van een vluchtende jongen in Okinawa die de onreinheid van het leven achter zich heeft gelaten en als reine volgeling van Zijne Serenditeit gifgas in de metro van Tokyo loslaat.
Vervolgens gaan we naar het verhaal over een jongen in Tokyo die in een muziekwinkel werkt, waar op een mooie middag een meisje binnenkomt op wie hij verliefd wordt.
De volgende stop is in Hongkong waar een jonge Engelse financieër van een verzekeringsmaatschappij genoeg heeft van zijn snelle leven.
Het vrouwtje dat een theehuis runt aan de voet van een heilige berg in China, en die daar zowat een eeuw Chinese geschiedenis meemaakt, is de aanloop voor het bizarre verhaal van een geest die in Mongolië op zoek is naar een lichaam. In dit verhaal waarin we over de steppen dwalen op zoek naar een verhalenverteller, zijn het verschillende personen die het lezerspad kruisen.
In Sint-Petersburg, Rusland, komen we weer met beide voeten op de grond en hebben we als hoofdpersoon een Russische dame die suppoost is in de Hermitage en met haar vriend een kunstroof plant.
Londen moet gedeeld worden met een biografiënschrijver die platzak is en een vreemd avontuur in het casino krijgt aangeboden.
Van Londen is het een kleine stap naar Ierland waar op het noordelijkste eilandje, ‘Clear island’ een professor in de fysika terugvlucht naar haar huis.
Dan bevinden we ons opeens in de studio van een radiostation in New York, dat elke nacht het programma Night Train FM uitzend en waarvan de discjockey Bat Segundo wel een heel vreemd telefooncontact krijgt.
Het boek eindigt met het begin, dat wil zeggen, met de jongen die een aanslag wil plegen in de Tokyose metro.
Globalisering is een term van de laatste jaren. Vooral in de laatste decennia is de wereld weer een heel stuk kleiner geworden. Heeft begin 20ste eeuw de telefoon en het vliegtuig de wereld een stuk verkleind, met internet waarin wereldwijde informatie en communicatie zo voor het grijpen ligt, is de wereld nog kleiner geworden. Een nieuwe tijd, dus ook een nieuwe stroming in de literatuur.
Geestverwantschap is de succesvolle debuutroman van de Engelse David Mitchell die hiermee zijn naam meteen op de literaire kaart heeft gezet. Zijn twee volgende romans, DroomNummerNegen en Wolkenatlas zijn de al even succesvolle opvolgers, waarvan Wolkenatlas dezelfde constructie heeft als De geestverwantschap, een roman bestaande uit verhalen die met kleine lijntjes met elkaar verbonden zijn.
Deze stijl op zich is al heel interessant, maar het is vooral de inhoud van de verhalen die Mitchell ons presenteert die zijn boeken zo fascinerend maken. Ze spelen over de hele wereld en ook is Mitchell niet bang om een stapje in de tijd te maken. Echter, blijkt, de tegenwoordige tijd en de toekomst zijn voor hem belangrijker dan de geschiedenis. Hij laat zijn fantasie los op veel wereldlijke problemen zoals het terrorisme, de internationale geldwereld, de wapenwedloop en de kernfysica.
David Mitchell is een kind van deze tijd waarin grenzen tussen de landen vervagen en waarin achteraf liggende landen zoals Mongolië ook een kleur op de wereldkaart krijgen.
Mitchell beschrijft de wereld als één grote mallemolen waarin zakenmensen, terroristen en toeristen met alle gemak over de hele aardbol uitzwermen. Waar de geschiedenis bij verbleekt. Waar de godsdiensten worden verkwanseld. Waren het vroeger de ontdekkingsreizigers, vervolgens de avonturiers, tegenwoordig zijn het de rugzaktoeristen die alle uithoeken van de wereld verkennen. Leverde het oude kolonialisme prima stof op om over te schrijven of tegen te ageren, tegenwoordig is de globalisering, het ongrijpbare terrorisme en naderende milieurampen een eigentijds thema.
Curieus genoeg is er bij David Mitchell ook plaats voor een soort sciencefiction. Over een geest die zijn lichaam en zijn eigen persoonlijkheid zoekt, over een soort almacht die door middel van satellieten de wereld in evenwicht probeert te houden. Je wordt niet echt vrolijk van Mitchell’s verhalen. Ze raken vlakken van gebeurtenissen waar je het liefst niet in verzeild wilt raken. Maar Mitchell weet de lezer wel bij de lurven te pakken door zijn internationaal mozaïek, door zijn soms bizarre personages, door zijn meeslepende verhaalstijl.
Elk verhaal heeft wel een persoon of ander detail zoals een telefoontje dat is gelinkt is naar een ander verhaal en dit is een tweede factor die het lezen van deze verhalen zo aantrekkelijk maakt. De verbanden zijn niet heel groots, maar juist zo’n klein lijntje van het ene naar het andere verhaal, houdt de lezer alert.
David Mitchell is geen verbeten wereldverbeteraar. Hij meldt dingen, hij stipt ze aan, maar kiest geen partij. Hoewel zijn afkeer van bepaalde politiek of machtspartijen wel duidelijk is, is hij geen zedenprediker van deze nieuwe tijden. Als lid van de moderne generatie houdt hij de wereld een spiegel voor en fantaseert hij over een einde. Net als Peter Verhelst in Zwerm vertelt David Mitchell over de huidige maatschappij die op scherp staat. Het maakt je niet alleen nieuwsgierig naar waar de wereld heen gaat, maar vooral nieuwsgierig naar hoeveel van deze boeiende boeken David Mitchell nog gaat schrijven.
David Mitchell – De geestverwantschap (Ghostwritten, vert. Aad van der Mijn), Querido, 2002
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Utopia Avenue
Doorgang
Tijdmeters
De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet
Dertien
DroomNummerNegen
Wolkenatlas
Nog een sterke globaliserende roman over onze huidige maatschappij:
Peter Verhelst – Zwerm
Twee andere onconventionele romans:
Christian Kracht – 1979
Felicitas Hoppe – Paradijzen, overzee
Nog meer romans bestaande uit meerdere verhalen:
Daniel Kehlmann – Roem
Ali Smith – Hotelwereld
Anthony Marra – De tsaar van liefde en techno