Proza in 17 hoofdstukken
Vlaamse ‘haiku’-roman over een Japanse dichter.
17 is het magische getal van de tweede roman van de Vlaamse schrijver Bart Koubaa. Een Japanse haiku bestaat traditioneel uit 17 lettergrepen en Koubaa heeft daarom zijn verhaal in 17 hoofdstukken ingedeeld. Zijn hoofdpersoon, Kudo Yamamoto, wil de hele kosmos in 17 lettergrepen weergeven. Dit plan is zelfs uitgevers in New York ter ore gekomen, en zo komt het dat Kudo Yamamoto op een dag een brief ontvangt waarin de aankomst van een interviewster staat aangekondigd.
Het rustige leventje dat deze Japanse dichter/vertaler slijt in zijn ouderlijk huis midden in een rustieke omgeving raakt hierdoor uit evenwicht. Yamamoto is indertijd niet voor niets in een kist uit Amerika gevlucht en vraagt zich af of dit bezoek niet een valstrik kan inhouden.
De boekenkast die hij gepland heeft te maken voor zijn meer dan 1800 boeken moet met zorgvuldigheid gemaakt worden voor het interview plaatsvindt, en zo gaat Yamamoto aan het werk met de meetlat. Zijn werk wordt onderbroken door de komst van de postbode, door zijn ritjes naar de houtfabriek en de ijzerhandel, door zijn lekke band en door bezoekjes en telefoontjes van zijn vriendin Nanashi. En vaak genoeg wordt hij opgeschrikt door herinneringen die zijn leven getekend hebben.
Kudo Yamamoto is geen alledaagse hoofdpersoon. Hij is een kruising tussen een Oosters en Westers personage. Terwijl hij in Amerika als vertaler voor de ‘Wolkenkrabber’ (FBI) werkte en opging in het Amerikaanse leven, terwijl hij denkt aan de diverse grote liefdes uit zijn leven, leeft hij nu als 45-jarige een teruggetrokken leven in de Japanse natuur, waar alles wat hij doet lijkt op de bewegingen van een mediterende boeddhist.
Het leven doet hij rustig aan, boekenplanken plaatsen wordt een levenstaak en ondertussen raakt Kudo Yamamoto steeds meer verlicht. Zijn gewicht neemt af en ten slotte zal hij opgaan in lucht.
Bart Koubaa weet met zijn westerse geest een mooi staaltje van de oosterse mystiek weer te geven. Het verhaal heeft soms zelfs hilarische kanten, zoals wanneer de postbode zoek is met de lijm, of wanneer Yamamoto en de postbode stomdronken schrikken van een zelfgemaakte vogelverschrikker: “ze schoten in de lach van het hek tot in Bajkonoer.”
Het verhaal heeft ook een serieuze achtergrond: de bom die op Nagasaki viel. Dit historische drama uit 1945 is de spil geworden van Yamamoto’s leven.
Het verhaal heeft absurde kanten. Het gaat over een vluchtige dichter die niet meer met beide benen in het leven staat. Hoe graag de lezer ook een gewone man van vlees en bloed in Kudo Yamamoto wil zien, de schrijver weet zijn hoofdpersoon steeds verder te ‘vervluchtigen’.
Lucht is een verhaal in puur proza van een schrijver die dankzij zijn westerse achtergrond een vernieuwende stijl heeft gevonden door een verlangen los te maken naar de rustgevende oosterse mystiek. Het drukke Westerse leven verdwijnt en eenvoudige zaken, zoals theezetten of een praatje met de postbode maken, domineren in een verhaal dat gaat over de essentie van het leven.
Lucht is een serieuze westerse benadering van een haiku in romanvorm; luchtig, vluchtig maar het zet je wel aan het denken. Een fonkelend juweeltje voor de Nederlandstalige literatuur.
Bart Koubaa – Lucht, Querido, 2005
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Het leven en de dood van Jacob Querido
Ninja Nero
Een goede vriend
Het gebied van Nevski
Nederlandstalige romans die lezen als proza:
Peter Verhelst – Tongkat
Peter Verhelst – Voor het vergeten
Hafid Bouazza – Momo
Hafid Bouazza – Salomon
Een andere onconventionele Vlaamse schrijver:
Peter Terrin – Vrouwen en kinderen eerst
Een postbode die haiku’s leert schrijven:
Denis Thériault – De eenzame postbode